Het is dinsdag dertig jaar geleden dat een groot vrachtvliegtuig neerstortte in de Bijlmer in Amsterdam. Daarbij kwamen 43 mensen om het leven. Dit gebeurde er op 4 oktober 1992 en tijdens de nasleep van de ramp.
"Going down, going down", klinkt het op zondagavond 4 oktober 1992. Het zijn de laatste woorden vanuit de cockpit van een vrachtvliegtuig van El Al. Even later boort de Boeing 747 zich om 18.35 uur in twee flats in de Amsterdamse Bijlmer.
Het vliegtuig is eerder die middag vanuit New York op Schiphol geland. Op Schiphol moet het extra kerosine tanken en wordt vracht in- en uitgeladen. Iets voor 18.30 uur vertrekt het vliegtuig weer naar de Israëlische stad Tel Aviv.
Kort na vertrek ontstaan de eerste problemen. Twee motoren breken af en vallen in het Gooimeer. Omdat ook een van de vleugels daarbij beschadigd is geraakt, is het vliegtuig lastiger te besturen. De piloot wil terugkeren naar Schiphol.
Na nog een extra ronde boven onder meer Amsterdam (om te dalen en brandstof te lozen), raakt het toestel boven de Bijlmer onbestuurbaar. Het stort neer en klapt uiteindelijk op twee flats.
Bij het ongeluk komen 43 mensen om het leven. In het vliegtuig zaten vier mensen. Zij overleven het niet.
Veel vraagtekens rondom ramp
Later blijkt dat het vliegtuig met achterstallig onderhoud kampte. Door metaalmoeheid brak een van de motoren af. Een tweede motor werd daarbij meegenomen. Daardoor beschadigde ook de vleugel van het toestel.
Na het onderzoek naar de ramp bleven veel vragen niet beantwoord. De zogeheten cockpitvoicerecorder is nooit teruggevonden. Daarop staan de gesprekken die in de cockpit van het toestel zijn gevoerd.
Officieel hoort zo'n apparaat in elk vliegtuig te zitten, maar het is onduidelijk of dat ook in de verongelukte El Al-Boeing zo was. Een mogelijkheid is bijvoorbeeld dat El Al het apparaat uit het toestel heeft verwijderd.
Onduidelijk wat de lading was
Daarnaast is nog altijd niet duidelijk wat voor lading er precies in het vrachtvliegtuig zat. Eerst zegt het ministerie van Verkeer en Waterstaat dat het gaat om ongevaarlijke spullen als bloemen en parfum. Maar later vindt een bewoner tussen het puin een deel van een vrachtbrief waaruit duidelijk wordt dat het vliegtuig ook militair materieel vervoerde.
Een medewerker van El Al merkt later op dat er is gerommeld met de vrachtbrieven. Er bestaan verschillende versies van.
Meerdere bewoners van de Bijlmer en hulpverleners krijgen ernstige gezondheidsklachten. En wie waren de mannen in witte pakken die kort na het ongeluk om de rampplek zouden zijn gezien? Het voedt de twijfels over de lading van het verongelukte toestel.
Bij 'de boom die alles zag' wordt dinsdagavond de Bijlmerramp herdacht.
Bij 'de boom die alles zag' wordt dinsdagavond de Bijlmerramp herdacht.
Foto: ANP
Harde kritiek op kabinet
In 1998 begint ook een parlementaire enquête over de Bijlmerramp. De conclusies van de enquêtecommissie zijn uiteindelijk keihard. De Tweede Kamer is te vaak onjuist geïnformeerd door het kabinet. Ook is het wrak van het vliegtuig niet zorgvuldig geborgen.
De commissie vindt geen bewijs dat het vliegtuig gevaarlijke stoffen vervoerde. Ook is er volgens de commissie geen verband tussen de gezondheidsklachten van Bijlmer-bewoners en de vliegramp. Wel had de overheid serieuzer met die gezondheidsklachten om moeten gaan.
Nog steeds zijn er onopgeloste vragen rondom de Bijlmerramp. De overheid heeft ook nog niet alle documenten rond de ramp vrijgegeven.
Dinsdag is het om 18.35 uur een minuut stil op de plek waar dertig jaar eerder het vliegtuig van El Al neerstortte. Bij 'de boom die alles zag' wordt de vliegramp herdacht.
