Door Priscilla Slomp
Het wetsvoorstel voor de spreiding van asielzoekers is "onnodig complex", oordeelt de Raad van State (RvS). Het adviesorgaan adviseert het kabinet om het voorstel in de huidige vorm niet naar de Tweede Kamer te sturen, maar nog eens kritisch te bekijken.
Met de nieuwe wet wil het kabinet de opvang van asielzoekers beter verspreiden over het land. Ook moet de wet zorgen voor meer duurzame opvanglocaties, zodat in de toekomst geen sporthallen of tenten voor opvang nodig zijn.
Het kabinet wil elke twee jaar in twee ronden proberen gemeenten te verleiden om een asielzoekerscentrum te openen. Ze kunnen op meerdere momenten een geldbeloning krijgen als ze uit zichzelf opvang realiseren. De overige opvanglocaties worden daarna op basis van inwoneraantal verdeeld over het land.
Hoewel de RvS benadrukt dat er snel een oplossing voor de opvangcrisis moet komen, vindt het adviesorgaan het geen goed idee om het plan in deze vorm door te zetten. Met name omdat het wetsvoorstel "onnodig complex" en lastig uitvoerbaar is.
Ook de gemeenten en het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) hebben al forse kritiek op het wetsvoorstel geuit. Bovendien is het de bedoeling dat de wet permanent wordt. De RvS vindt dat die juist daarom "zorgvuldig behandeld en voorbereid" moet worden.
RvS ook kritisch op de financiële beloningen
De RvS is in het bijzonder kritisch op de financiële prikkels die in de wet zijn ingebouwd. Volgens het adviesorgaan dragen die niet bij aan de effectiviteit van de wet. Ook zouden de financiële prikkels leiden tot strijd tussen gemeenten in plaats van de solidariteit waar het kabinet op hoopt, waarschuwen de belangrijke adviseurs.
Daarnaast hebben verschillende partijen benoemd dat het ongepast is om "het behalen van maatschappelijke opgaven en het naleven van mensenrechtelijke verplichtingen te koppelen aan een financiële beloning", schrijft de RvS. Verder vindt het adviesorgaan het nog te onduidelijk wie waarvoor verantwoordelijk wordt.
Het kabinet moet nu bekijken of de wet in deze vorm alsnog naar de Tweede Kamer gaat of toch aanpast wordt. Het ministerie van Justitie en Veiligheid (J&V) laat in een reactie weten de wet "zo spoedig mogelijk" naar de Kamer te willen sturen, maar niet vooruit te lopen op de inhoud en vorm.
De RvS stelt voor de asielopvang op dezelfde manier te regelen als de huisvesting van statushouders. Elke gemeente krijg twee keer per jaar een aantal mensen waar ze een woning voor moeten regelen. Als dit ze niet lukt, kan het provinciebestuur - en op den duur ook de staatssecretaris - ingrijpen.
De Raad van State is een onafhankelijke adviseur van de regering. De RvS geeft advies over wetten en verdragen.
