NU+ | Dit staat Turkije onder Erdogan te wachten

Doorgaan op de huidige weg, de campagneslogan van Erdogan, betekent goed nieuws voor diegene die tevreden zijn over de afgelopen jaren. Maar voor bijvoorbeeld de pers, mensenrechtenactivisten, politieke gevangenen, de lhbtiq+-gemeenschap, academici, artiesten en veel jongeren voert die weg langs de afgrond.

In zijn eerste overwinningsspeech op zondag kwam Erdogan direct met kritiek op lhbtiq+-gemeenschap. Ook nam hij Selahattin Demirtas op de korrel. Hij is de oud-leider van de pro-Koerdische HDP en een politieke gevangene. Er ligt een uitspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens dat Demirtas vrijgelaten moet worden. Erdogan zweert dat dit niet zal gebeuren zolang hij aan de macht is. Zijn aanhang schreeuwde zondag om de executie van Demirtas.

Daarnaast worden onder druk van conservatieve groepen tegenwoordig veel muziekfestivals en concerten gecanceld. Sowieso kunnen artiesten die zich 'kritisch' uitspreken de wind van voren verwachten. Dat overkwam zondag de kersverse en eerste Turkse winnaar van de Gouden Palm voor beste actrice, Merve Dizdar. Zij vroeg aandacht voor de rechten van vrouwen in Turkije.

De ingeslagen weg zal ook meer hoogopgeleid personeel naar het buitenland drijven, is de vrees. Zo hebben duizenden Turken de afgelopen maanden in Duitsland asiel aangevraagd. Alleen van Syriërs en Afghanen kwamen meer aanvragen binnen.

Erdogan en zijn nieuwe regering kunnen hun borst natmaken. Het economisch beleid zwalkt al vijf jaar. Met name de laatste twee jaar lijkt het beleid puur gericht op het indammen van de negatieve effecten van de renteverlagingen die Erdogan zo graag wil. Bij de torenhoge inflatie waar Turkije mee kampt zijn juist renteverhogingen het gebruikelijke bestrijdingsmiddel.

Door de Centrale Bank zijn ondertussen tientallen miljarden aan harde valuta en goud uitgegeven om de Turkse lira te ondersteunen. De munt staat onder druk als gevolg van het beleid van Erdogan. Turkije heeft daardoor naar verluidt geen reserves in harde (buitenlandse) valuta meer. En wat er nog is, is geleend geld. Sterker nog, afgelopen donderdag gaf Erdogan toe dat "enkele Golfstaten" Turkije van een financiële injectie hebben voorzien om het uit te zingen tot aan de verkiezingen.

Eerder kreeg het land al financiële reddingsboeien uit Rusland, Saoedi-Arabië, Qatar, Azerbeidzjan, Libië, de Verenigde Arabische Emiraten, China en Zuid-Korea. Een flinke waardevermindering van de lira ligt op de loer, tenzij Erdogan 180 graden draait. Dat is niet uitgesloten, zo viel op te maken uit zijn overwinningsspeech op zondag.

Deze update is geschreven door verslaggever Nick Augusteijn. Nick werkt sinds 2017 voor NU.nl, onder meer voor de algemene nieuwsredactie. Hij woont in Istanboel en doet verslag van de Turkse verkiezingen.

Ook politiek gezien kan Erdogan het de komende vijf jaar lastig krijgen. De uitslag laat zien dat Turkije tot op het bot verdeeld is. De president mag dan willen doorgaan op de ingeslagen weg, de helft van de bevolking wil niet die kant op.

Daarnaast haalde zijn AKP bij de parlementsverkiezingen 'slechts' zo'n 35 procent van de stemmen, hun minste resultaat sinds 2002. Voor de meerderheid in het parlement zocht Erdogan de steun van kleine maar radicale partijen. Dat zijn de extreem Islamitische Yeniden Refah Partisi (Nieuwe Welvaartspartij) en de al even extreme HÜDA-PAR.

HÜDA-PAR komt voort uit de extremistische Koerdische Hizbullah-beweging (niet te verwarren met de bekendere Libanese Hezbollah). Hizbullah wordt onder meer verantwoordelijk gehouden voor de moord op zes Turkse politieagenten. Dankzij samenwerking met de AKP heeft HÜDA-PAR nu voor het eerst zetels in het parlement: vier stuks. De geruchten gaan dat HÜDA-PAR-leden werkkantoren willen op een plek waar geen vrouwen komen. Ook zouden ze de traditionele parlementaire eed niet zouden willen afleggen.

Dat is vragen om problemen, zeker nu er meer (ultra)nationalisten in het parlement zitten. Het lijkt daarom wachten op de eerste gevechten in het parlement, waar het sowieso niet ongebruikelijk is dat men met elkaar op de vuist gaat.

De verkiezingsdag 28 mei viel samen met de start van de zogeheten Gezi Park-protesten precies tien jaar geleden. Wat toen begon als een demonstratie voor het behoud van een park in Istanboel groeide uit tot een landelijke golf van protest tegen de conservatieve 'pletwalspolitiek' van Erdogan en zijn regering. Aan de demonstraties deden zeker 3,5 miljoen mensen mee. Het waren de laatste grootschalige landelijke protesten tegen Erdogan. Hij ging vervolgens en meer autoritaire koers ging varen. Dat leidde tot zijn huidige machtspositie.

Alsof het zo moest zijn: 29 mei, de dag waarop Turkije wakker werd met nog eens vijf jaar Erdogan, is het precies 570 jaar geleden dat Constantinopel, het huidige Istanboel, veroverd werd door het Ottomaanse leger. Een van de eerste daden van Sultan Mehmed II in 1453 was bidden in Hagia Sophia-kerk, die daarmee een moskee werd en de kroon op de overwinning. Niet geheel toevallig gaat Erdogan naar verwachting later op maandag ook bidden in de Hagia Sophia-moskee.

De meest symbolische datum voor Erdogan moet echter nog komen. Hij zal de president zijn die Turkije in oktober een nieuwe eeuw in loodst. Dan viert de republiek namelijk zijn 100-jarig bestaan. In de nieuwe eeuw moet het Turkije dat Erdogan en zijn aanhang voor ogen hebben werkelijkheid worden. Of dat met de huidige koers bereikt kan worden is de grote vraag.