NU+ | Cijfers over geestelijke gezondheid jongeren vertellen zelden hele verhaal

Neem een maandagavond gepubliceerd onderzoek van de GGD. Meer dan de helft van de 16- tot en met 25-jarigen in Nederland zou psychische klachten ervaren. Velen van hen kampen zelfs met suïcidale gedachten. "We maken ons zorgen over de mentale gezondheid van jongvolwassenen. En het is goed dat we nu weten wat de grootste problemen zijn", zei directeur Ton Coenen van GGD GHOR Nederland.

De onderzoekers komen met die stevige conclusies na antwoorden van bijna 70.000 jongvolwassenen uit heel Nederland. Betrouwbaar, zou je zeggen. "Maar een grote tekortkoming - die de GGD zelf al aanstipt - is dat mensen die zich slechter voelen sneller geneigd waren om mee te doen", zegt Casper Albers, hoogleraar Toegepaste Statistiek aan de Rijksuniversiteit Groningen.

En dat zorgt voor vraagtekens bij de gepresenteerde conclusies: als mensen die het onderwerp negatief benaderen antwoorden, krijg je waarschijnlijk negatievere antwoorden. "Het wordt interessant als je het percentage kunt vergelijken met resultaten van een paar jaar eerder", vervolgt Albers.

Andere zaken die vaak misgaan bij bevolkingsonderzoeken zijn sturende vragen en een te klein deelnemersveld. Albers: "Dat tweede is hier niet het geval, maar ik heb de vragenlijst niet ingezien. Ik vermoed wel dat de GGD en het RIVM, twee professionele organisaties, dit zo goed mogelijk hebben gedaan."

Wel vindt hij een van de conclusies, over het aantal eenzame jongvolwassenen, discutabel. "Zij voelen zich vaker eenzaam. Dat is niet nieuw; het past bij die levensfase. Maar het is niet direct een psychische aandoening: dat is het pas als het structureel is en lang aanhoudt."

Gz-psychologen Bjarne Timonen en Gijs Coppens erkennen dat jongvolwassenen zich al langer eenzaam voelen. "Het ervaren van mentale klachten als je jong bent, is niet per se verkeerd", trapt Coppens af. "Je bent constant in beweging. Je verlaat je huis en gezin waarin je opgroeide, gaat studeren of werken, wordt verliefd. Ofwel: je zoekt je positie in de maatschappij. Er gebeurt zoveel in vijf tot tien jaar tijd, dat het niet verkeerd is om stress te ervaren."

Coppens ziet dan ook dat jongvolwassenen relatief gezien de meeste klachten hebben. "Veel onderzoeken tonen aan dat in die groep twee keer zoveel psychische klachten voorkomen als bij andere leeftijdsgroepen. Het gaat dan om zo'n vier op de tien jongvolwassenen tegenover twee op de tien in de rest van de bevolking."

Zowel Timonen als Coppens kan niet zeggen of de resultaten die de GGD noemt zorgwekkender zijn dan voorheen. "De meetinstrumenten worden steeds beter, maar deze problemen hebben altijd bestaan. We weten niet of het vroeger zo erg was", zeggen beiden. Wel vermoedt het duo dat het aantal mentale klachten in de afgelopen jaren is toegenomen, omdat de maatschappij steeds meer vraagt van jongvolwassenen.

Timonen merkt dat in zijn kliniek steeds meer stress- en depressieklachten voorbijkomen. "Jongvolwassenen stellen te veel eisen aan hun imago, studie, werk. Ze moeten drie levens (privé, digitaal én professioneel) hooghouden. Dat brandt jongeren op."

Ook wijzen de psychologen, net als de GGD's, naar de coronapandemie. "Die heeft een enorme impact op jongvolwassenen gehad. Het beleid was erop gericht sociale contacten te beperken, waar zij juist van afhankelijk zijn", legt Timonen uit.

Coppens zag bij zijn platform OpenUp, een zorgplatform voor psychologen, het aantal hulpvragen fors toenemen sinds de lockdowns. "Maar jongvolwassenen melden zich al jarenlang steeds vaker bij ons. Dat kunnen we alleen niet vergelijken met tientallen jaren terug."

Voor de psychologen zijn de door de GGD genoemde percentages in ieder geval geen verrassing. "We meten al een aantal jaar steevast deze problemen. Het luiden van de noodklok had ook vorige of volgende maand kunnen gebeuren. Maar het is heel goed dat we hier aandacht aan blijven besteden en dit op de agenda blijven zetten, om jonge mensen te ondersteunen."

Denk jij aan zelfdoding? Je bent niet alleen. Neem contact op met 113 Zelfmoordpreventie via www.113.nl of bel 113 (lokaal tarief) of 0800-0113 (gratis).