Ministerie van Economische Zaken frustreerde actief het openbaar maken van documenten over Groningse gaswinning

Geheime gasnotulen Twee topambtenaren hebben openbaarmaking van documenten over de Groningse gaswinning actief tegengewerkt. Zij waren betrokken bedrijven terwille, blijkt uit vertrouwelijke notulen.

Een topambtenaar van het ministerie van Economische Zaken heeft het openbaar maken van documenten over gaswinning in Groningen actief tegengewerkt. Zo konden gaswinningsbedrijf NAM en handelshuis Gasterra uit de wind worden gehouden.

Dat blijkt uit vertrouwelijke notulen van de Maatschap Groningen die NRC en Dagblad van het Noorden hebben ingezien. In de Maatschap Groningen bepalen oliebedrijven Shell, ExxonMobil en joint venture NAM samen met een regeringsvertegenwoordiger van Economische Zaken, staatsbedrijf EBN en semi-overheidsbedrijf Gasterra de strategie rond de Groningse gaswinning.

Lees ookHoe onder druk van de oliebedrijven het Groningse gas bleef stromen

Uit eigen beweging deed de directeur-generaal Energie van het ministerie van Economische Zaken suggesties hoe de rijksoverheid een zogeheten Wob-verzoek voor openbaarmaking kon frustreren. De Wob staat voor Wet openbaarheid van bestuur en is bedoeld voor burgers om overheidsinformatie op te vragen. Sinds begin deze maand is de Wob vervangen door de Woo (Wet open overheid).

Door de relevante stukken achter te houden, toen de gaswinning enorm werd verhoogd, slaagde het ministerie erin zijn zin te krijgen. Dat is heel ernstig in een democratie

Pieter Omtzigt Tweede Kamerlid

Dat gebeurde op een besloten bijeenkomst van de gasbedrijven en overheid op 13 februari 2014. Aanwezig waren onder anderen topmannen Joost van Roost (ExxonMobil Nederland), Dick Benschop (Shell Nederland), NAM-directeur Bart van de Leemput en zijn vicedirecteur Barend Botter.

Bewonersorganisatie Groninger Bodem Beweging had via de Wob bij de overheid concepten opgevraagd van het winningsplan 2013 van het gaswinningsbedrijf Nederlandse Aardoliemaatschappij. Uit de vergadernotulen komt duidelijk naar voren dat het ministerie van Economische Zaken helemaal niet van plan is om die conceptplannen te delen.

De directeur-generaal Energie van EZ zegt te zullen aangeven dat hij „alleen in zijn rol als Regeringsvertegenwoordiger beschikt over deze concepten [van het winningsplan], waarmee deze stukken dus zullen worden gesignaleerd als niet aanwezig op het departement”.

Nog geen drie maanden later gebeurt iets soortgelijks. Nu meldt de directeur energiemarkten van het ministerie van EZ dat er een Wob-verzoek ligt. Deze keer met de vraag hoeveel gasvolume er in het verleden is besteld door Gasterra. Het handelsbedrijf uit Groningen had het ministerie verzocht om „niet bekend te maken hoeveel volume er in het verleden is besteld”.

Het ministerie van EZ blijkt Gasterra, NAM en de oliebedrijven ter wille te willen zijn. Het ministerie wil er wel „voor zorgen dat dit verzoek niet zal worden gehonoreerd”, meldt de topambtenaar op 13 mei 2014.

Dat is pikant omdat er in 2013 een omstreden hoeveelheid gas uit het Groningenveld is gewonnen: 53,87 miljard kuub. Terwijl toezichthouder Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) juist had geadviseerd, na de zware aardbeving bij Huizinge, de gaswinning flink te beperken om de risico’s op een zware aardbeving te verlagen.

Maar uitgerekend een jaar na de klap bij Huizinge werd een recordhoeveelheid gas uit de grond gehaald, onder meer vanwege „aantrekkelijke commerciële mogelijkheden”, staat in de notulen. Hoe en waarom in 2013 zo veel gas moest worden gewonnen is voor Kamerleden en gedupeerde inwoners van Groningen nog een raadsel.

Tweede Kamerlid Pieter Omtzigt reageert geschrokken op de opstelling van de topambtenaar. „Door de relevante stukken in 2013 achter te houden, toen de gaswinning enorm werd verhoogd na de beving in Huizinge, slaagde het ministerie erin om zijn zin te krijgen. Dat is heel ernstig in een democratie.”

Dit past volgens Omtzigt in het patroon wat hij ook zag bij het kinderopvangtoeslagschandaal: „Jarenlang Kamervragen foutief beantwoorden en Wob-stukken achterhouden, betekende dat het schandaal veel langer verborgen bleef en de kwalijke praktijken langer konden voortduren.” Tegelijkertijd is het Kamerlid „heel benieuwd of het ministerie ondertussen inziet dat deze handelwijze volstrekt niet door de beugel kan”.

NRC en Dagblad van het Noorden doen samen onderzoek naar de gaswinning in Groningen. Tips via [email protected]