Latino’s in Texas voelen zich eens te meer doelwit

Reportage

Zij aan zij staan 21 witte kruizen bij een fontein in een park in het centrum van het Amerikaanse stadje Uvalde, in de Amerikaanse staat Texas. Elk kruis vertegenwoordigt een van de slachtoffers van de schietpartij op de Robb Elementary School, waar een achttienjarige schutter dinsdag met een semi-automatisch vuurwapen negentien kinderen en twee volwassenen doodschoot.

Alithia Ramirez staat op de eerste crucifix. José Flores ernaast. Jackie Cazares. Xavier Lopez. Jailah Silguero. Irma Garcia. Mensen leggen bloemen in de hete middagzon, plaatsen er kaarsen bij en schrijven berichten op hartvormige borden. „We zullen je voor altijd missen”, staat op een van de harten.

„We zijn geschokt en bedroefd dat deze onschuldige kinderen in een ogenblik zijn gedood”, zegt Jaclynn Flores, die haar medeleven is komen betuigen. „Hier moet een einde aan komen”, zegt haar partner, Charles Lopez, die een T-shirt met het opschrift ‘Texas’ aan heeft. Hij pleit voor strengere controles voordat iemand een wapen kan kopen.

De namen en foto‘s van de omgekomen schoolkinderen in de media, overwegend van latino-achtergrond, hebben diepe indruk gemaakt op Juan Ortiz, een activist voor migranten in de Texaanse stad El Paso, aan de grens met Mexico. Net als veel Amerikanen was hij geschokt over de dood van kinderen bij de dodelijkste schietpartij op een Amerikaanse school sinds het bloedbad op de Sandy Hook basisschool in Connecticut, in 2012.

Voor Ortiz rakelde de tragedie echter ook opnieuw het bloedbad op in zijn eigen woonplaats in augustus 2019. Toen schoot een wit-nationalist 23 mensen dood in een winkel van de warenhuisketen Walmart, niet ver van waar Ortiz migranten opvangt. Alle slachtoffers van die schietpartij waren latino – een ijzingwekkende tol in een staat waarvan de bevolking voor 40 procent uit hispanics bestaat.

„Vuurwapens zijn altijd prominent aanwezig geweest in Texas, en dat gaat gepaard met geweld”, zegt Ortiz, die in zijn jeugd in El Paso veel in aanraking kwam met vuurwapengeweld. „De hoeveelheid bewapening in ons land heeft consequenties. Mensen van kleur, arme mensen, gemarginaliseerde mensen leven met constant levensgevaar. Maar als Amerikanen zijn we gewend geraakt aan de barbaarsheid daarvan. We zijn een land geworden dat zijn geweten negeert.”

Ook de slachtoffers van het bloedbad in Uvalde, waar de bevolking voor ruim 80 procent een latino-achtergrond heeft, zijn overwegend van die bevolkingsgroep - evenals de vermeende schutter. Hoewel de motieven van de omgekomen dader, die door de autoriteiten is geïdentificeerd als Salvador Rolando Ramos, nog niet zijn opgehelderd, onderstreept de tragedie in Uvalde dat vuurwapengeweld in de Verenigde Staten latino’s en andere mensen van kleur bovengemiddeld treft.

Volgens cijfers van Everytown Research, het onderzoeksbureau van een landelijke organisatie voor vuurwapenbeheersing, komen elk jaar 4.100 mensen van latino-achtergrond om bij vuurwapengeweld in de VS. Latino’s hebben twee keer zoveel kans om te worden vermoord met een vuurwapen als witte mensen, en vier maal zoveel om daarbij gewond te raken. Kinderen en tieners met een latino-achtergrond lopen drie keer zoveel risico om te worden gedood bij vuurwapengeweld als witte leeftijdgenoten.

Het bloedbad in Uvalde was ook voor Rodolfo Rosales Jr. een tragisch geval van „deja-vu”, zegt hij. Als hoofd voor de staat Texas van de League of United Latin American Citizens (LULAC), een nationale burgerrechtenorganisatie, moet hij drie jaar na ‘El Paso’ opnieuw een gebroken, gewonde gemeenschap steunen, stelt hij gefrustreerd vast. „Het breekt mijn hart, en hoe meer ik er over praat, hoe bozer ik word. Waarom blijft dit gebeuren in de Verenigde Staten? Dit is een zuiver Amerikaans fenomeen.”

In Texas, een conservatieve staat die zijn eigenzinnige, conservatieve identiteit ontleent aan zijn oorsprong als een trots deel van het wilde westen, is dat fenomeen uitvergroot. Ondanks zes grote schietpartijen sinds 2016 - en talloze kleinere - heeft het bestuur van de staat wapenwetgeving in de afgelopen tien jaar alleen maar versoepeld. Wapenbezit, een grondwettelijk recht in de VS, is in de ‘Lone Star State’ onlosmakelijk verbonden met een cultuur van „machismo en ruig individualisme”, zegt Ortiz.

Rosales wijt de dood van de negentien schoolkinderen en twee onderwijzers direct aan de politici van Texas, onder wie de Republikeinse gouverneur Greg Abbott en diens partijgenoot senator Ted Cruz. Zij zijn volgens Rosales verantwoordelijk voor het lakse vuurwapenbeleid - en blokkeren alle mogelijke stappen om de beschikbaarheid van vuurwapens te beteugelen. Beiden wezen de afgelopen week naar factoren van geestesziekte tot de positie van deuren in het schoolgebouw als oorzaken van de tragedie - alles behalve de ruime beschikbaarheid van oorlogswapens, zelfs voor jongeren. De schutter kocht pal na zijn achttiende verjaardag zijn semi-automatische wapens en munitie zonder moeilijkheden.

De politiek leiders hebben „bloed aan hun handen”, betoogt Rosales. Wat hem betreft is de maat vol. Hij wil alles in het werk stellen om ervoor te zorgen dat Abbott bij de verkiezingen in november wordt verslagen. Abbott neemt het op tegen het voormalige Democratische Congreslid en voormalig presidentskandidaat Beto O’Rourke. O’Rourke, die achter staat in de peilingen, ging de afgelopen week tijdens een persconferentie over zijn vuurwapenbeleid de confrontatie aan met Abbott - waarschijnlijk in de hoop dat dit een kwestie is waarmee hij kiezers kan mobiliseren.

Ook Rosales hoopt dat vuurwapenbeleid een doorslaggevende factor wordt bij het stemgedrag van zijn achterban. Uit een peiling uit 2020, een jaar na het bloedbad in El Paso, bleek dat driekwart van de latino kiezers in Texas voorstanders is van strengere wetgeving rond vuurwapenbezit. Zelf pleit hij voor een hogere leeftijdsgrens om een wapen te kunnen kopen, een langere wachttijd, herinvoering van een vergunningssysteem en een nationaal wapenregister. En bovenal: een verbod op semi-automatische oorlogswapens.

Maar hoewel dergelijke maatregelen veelal worden gesteund door een meerderheid van de Amerikaanse bevolking, is de kans dat politici er overeenstemming over bereiken uiterst klein. Ook in Uvalde zijn de meningen over strengere wapenwetgeving verdeeld. Raul Nolasco, een 72-jarige in een spijkerbroek en geruit overhemd, werkte voor zijn pensionering in 2018 jarenlang op een middelbare school in Uvalde. Hij herinnert zich de oefeningen op school voor een eventuele schietpartij. „Ik dacht altijd: het zou me niet verbazen als we op een dag het pang-pang-pang horen bij de school”, zegt Nolasco. „Uiteindelijk gebeurde het niet bij de middelbare school, maar bij de basisschool.”

Nolasco wijt dit echter niet aan de beschikbaarheid van vuurwapens. Hij groeide op het platteland op en leerde als kind al om met een jachtgeweer om te gaan. „Ik ben met wapens opgegroeid, waarom hadden we die problemen vroeger niet?” Volgens Nolasco heeft het schietgeweld eerder te maken met de teloorgang van morele waarden en familiebanden. Op de suggestie dat een jachtgeweer van vroeger verschilt van een semi-automatisch oorlogswapen nu, gaat hij niet in.

In El Paso heeft Juan Ortiz zo zijn eigen gedachten bij de herdenkingen van de slachtoffers. Hij merkt op dat de rijen met foto’s van de omgekomen kinderen een zeldzame aanblik bieden: „Je ziet zelden kleine bruine gezichten in de Amerikaanse media, tenzij ze dood zijn. We zien onszelf nooit in de media, tenzij we de slachtoffers zijn van bloedbaden. Ik vraag me af: hoe kunnen we zo leven, in een land dat zich als beschaafd voordoet?”

Lees ook dit stuk over het vuurwapendebat in de VS