Door Edo van der Goot
Het demissionaire kabinet houdt vol dat de extra wensen van de Tweede Kamer om de koopkracht volgend jaar te verbeteren niet helemaal in orde zijn. Ze overtreden begrotingsregels, de effecten zijn niet duidelijk en de financiering deugt niet.
Dat schrijven demissionair minister Sigrid Kaag (Financiën) en demissionair staatssecretaris Marnix van Rij (Fiscaliteit en Belastingdienst) vrijdag in een brief aan de Tweede Kamer.
Vorige week werd tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen, het debat over de kabinetsplannen voor volgend jaar, al duidelijk dat het demissionaire kabinet de wensen uit de Kamer niet ziet zitten. Dat was ondanks een meerderheid voor enkele plannen.
Het gaat onder meer om een verhoging van het minimumloon, lagere brandstofprijzen en een streep door duurdere kaartjes in het openbaar vervoer. In totaal wil de Kamer zo'n 4 miljard euro extra uittrekken.
De plannen van de Kamer zijn lastig uitvoerbaar of de financiering is niet op orde, schrijven de bewindslieden. Vaak ontbreekt ook duidelijke onderbouwing voor wie de maatregelen zijn bedoeld en wat het concrete doel is.
Kaag en Van Rij vragen de Tweede Kamer daarom om meer en betere onderbouwing van de extra plannen. Volgende week woensdag en donderdag wordt hier verder over gedebatteerd tijdens de Algemene Financiële Beschouwingen.
Financiering brandstofkorting in strijd met begrotingsregels
De bewindslieden raden verlenging af van de korting op brandstofprijzen via de accijnzen, een voorstel van de VVD. De financiering is in strijd met de begrotingsregels.
Simpel gezegd mag de overheid uitgaven niet met inkomsten betalen. Er moet bijvoorbeeld worden gekeken of uitgaven ergens anders op de begroting verminderd kunnen worden om iets te betalen. In dit voorstel is die scheiding er niet.
Ook is het onduidelijk waar het geld precies vandaan moet komen. Tegelijkertijd zijn de kosten met ruim 1,2 miljard euro behoorlijk hoog.
Er is een voorstel om een deel te betalen uit het Nationaal Groeifonds. Dat fonds is enkele jaren geleden opgericht om de economie duurzamer te maken voor de langere termijn. Op dat plan kwam al vrij snel kritiek. Al is het maar omdat verduurzaming en goedkopere brandstof moeizaam samen gaan.
Het kabinet voegt daar nu aan toe dat de overheidsfinanciën verslechteren als het Groeifonds hiervoor wordt gebruikt.
'Kabinet kiest voor maatregelen voor kwetsbare huishoudens'
Een verlaging (of het voorkomen van een verhoging) van de benzineprijs is daarnaast een maatregel voor alle Nederlanders. "Terwijl het kabinet heeft gekozen voor gerichte maatregelen specifiek op de kwetsbare huishoudens", schrijven de bewindslieden.
Het voorstel vroeg ook om een verlaging van de energiebelasting. Dat overlapt met een wens van het CDA om ook de energielasten te verlagen. Het kabinet wil daarom van de partijen weten "of het inderdaad de wens is om de energierekening twee keer te verlagen."
Hoger minimumloon en kindgebonden budget
Onder aanvoering van GroenLinks/PvdA vraagt de Kamer om een verhoging van het minimumloon met een kleine 2 procent. Dit is vooral prijzig (1,2 miljard euro per jaar) omdat de uitkeringen, zoals de AOW, Wajong en Ziektewet, daaraan gekoppeld zijn. Die stijgen dan dus ook mee.
De banken en aandeelhouders moeten dit plan betalen met hogere belastingen.
De bewindslieden denken dat daarvoor niet genoeg geld is gereserveerd. Daarnaast hebben zij er moeite mee om de bankensector hoger aan te slaan. Een hogere belasting heeft "gevolgen voor de internationale concurrentiepositie van Nederlandse banken en het vestigingsklimaat", schrijven Kaag en Van Rij.
Bovendien dringt de tijd als de voorstellen in 2024 al moeten ingaan. Voor een hoger minimumloon moet de wet worden veranderd en daar is niet veel tijd meer voor. Voor sommige overheidsdiensten, zoals de Belastingdienst en het UWV, moet uiterlijk 15 oktober duidelijk zijn hoe hoog het minimumloon voor volgend jaar wordt.
Stop op prijsstijgingen in het openbaar vervoer
De ChristenUnie kreeg een Kamermeerderheid achter zich met het voorstel om de voorziene prijsstijgingen in het openbaar vervoer volgend jaar tegen te houden. Dat geldt voor zowel het regionaal vervoer als de NS. De kosten hiervoor lopen op tot 420 miljoen euro per jaar.
Ook hiervan zegt het kabinet dat de financieringswijze niet in orde is. In het voorstel worden de kosten voor 2024 eenmalig betaald, terwijl prijsstijgingen ook in de jaren erna moeten worden betaald.
Bovendien gaat de overheid niet alleen over de prijzen in het ov. Onderhandelingen tussen vervoersbedrijven en bijvoorbeeld gemeenten of provincies hebben een grote invloed op de prijzen.
