Duitsland heeft nog heel lang kunnen vasthouden aan een economie die vooral dreef op chemie, machinebouw en auto's. Maar de Duitse economie blijkt niet opgewassen tegen de extreem lage loonkosten die in China gelden. Door de wet van de remmende voorsprong wordt de wat behoudende Duitse economie nu des te harder geraakt, zegt emeritus hoogleraar economie Kees van Paridon in Boekestijn en De Wijk.
Eigenlijk begon het proces al bij de Duitse hereniging begin jaren '90. Toen maakte Duitsland al een 'denkslag', zegt Van Paridon. Made in Germany was niet langer heilig, simpelweg omdat ook in landen als Tsjechië en Hongarije goede producten werden gemaakt, maar dan tegen een schappelijker prijs. 'Waarschijnlijk heeft dat zoveel aandacht gekost, dat Duitsland de volgende breuk – elektrische technologie – niet goed aankon. Ze hebben de boot gemist.'
‘Men heeft geen goed verhaal over wat het betekent om naar een nieuwe toekomst te gaan, met nieuwe sectoren’
Wet van de remmende voorsprong
De wet van de remmende voorsprong lijkt Duitsland op te breken: 'wij zijn altijd de beste geweest, het kan toch niet dat we dat niet meer zijn', lijkt de grondhouding. En dat remt ze enorm, zegt Van Paridon. De wat conservatieve volksaard lijkt zowel de sterkte en de zwakte van Duitsland. 'Ze doen er heel lang over om besluiten te nemen. Maar de sterkte is dat ze een langetermijnvisie hébben, en daaraan vasthouden.'
Lees ook | Economisch instituut: Arbeidsmarkt Duitsland hapert
In de ogen van veel Duitsers blijft het verbazingwekkend dat een anarchistisch land als Nederland er eigenlijk best goed voor staat. Van Paridon noemt het wispelturige Nederlandse zorgbeleid als sprekend voorbeeld: decennialang werken aan een nieuw zorgstelsel om dat vervolgens twee jaar na de introductie gedeeltelijk weer terug te draaien is in de ogen van Duitsers ondenkbaar. 'Ze houden heel sterk vast aan wat ze belangrijk vinden.'
Geen goed verhaal voor nieuwe toekomst
En laten we wel wezen: veel armer is Duitsland er niet van geworden, zegt Van Paridon. Tot nu. Want met een beetje pech nekt het gebrek aan flexibiliteit de Duitse economie. 'Men heeft geen goed verhaal over wat het betekent om naar een nieuwe toekomst te gaan, met nieuwe sectoren. Toch denk ik dat hier normale economische principes gelden: waar krijg je de meeste subsidie en is de grond het goedkoopst?' En daar lijkt China vooral de vruchten van te plukken.
Lees ook | Nog een handelswereld te winnen in Duitsland
Het is dezelfde overweging die een bedrijf als Apple ertoe brengt om de productie naar China over te hevelen. 'Daar is ook niets op tegen, alleen: Apple is in staat om weer nieuwe producten te produceren en zijn positie te handhaven, anders dan bijvoorbeeld Volkswagen.'
