de Volkskrant | Dolfijnen 'schreeuwen' naar elkaar om boven lawaai uit te komen

Dit artikel is afkomstig uit de Volkskrant. Elke dag verschijnt een selectie van de beste artikelen uit de kranten en tijdschriften op NU.nl. Daar lees je hier meer over.

Schepen, windmolens, boorplatforms: door menselijk toedoen is de oceaan allang geen stille plek meer. Dat belemmert de samenwerking tussen dieren, blijkt uit een serie experimenten met twee samenwerkende dolfijnen. Al pasten de dieren zich wel deels aan, schrijven de onderzoekers van de universiteit van Bristol in Current Biology.

Dolfijnen communiceren en jagen met behulp van fluiten en echolocatie. "Omdat het onder water erg troebel en donker kan zijn, zijn dolfijnen meer ingesteld op geluid dan op licht", vertelt Annebelle Kok, marien ecoloog gespecialiseerd in dierengeluiden aan de Rijksuniversiteit Groningen. "Lawaai kan dus serieuze problemen opleveren. Het is alsof bij ons de hele dag een stroboscoop zou aanstaan. Bovendien gaat geluid verder onder water: lage, harde geluiden zijn soms duizenden kilometers verderop nog te horen."

De onderzoekers deden een experiment met twee dolfijnen in gevangenschap in een bad met aan weerszijden twee knoppen. Drukten de dolfijnen ieder op een knop met minder dan een seconde tijdsverschil, dan volgde een beloning. Met een speaker produceerden de onderzoekers geluid onder water; na elke serie experimenten voerden ze het lawaai op. Hoe stiller de omgeving, hoe succesvoller de dolfijnen. Zonder menselijk geluid slaagden ze in 85 procent van de gevallen; bij het luidste geluidsniveau daalde dat tot 62,5 procent.

Om boven het geluid uit te komen, gebruikten dolfijnen een paar trucjes. Ze floten langer en harder: één decibel harder voor elke 10 decibel extra uit de speaker. Gedrag dat doet denken aan iemand die zijn stem verheft in een drukke kroeg om zichzelf verstaanbaar te maken. Daarnaast keerden ze hun koppen meer naar elkaar toe en zochten ze elkaar vaker op.

Volgens Kok, niet betrokken bij het onderzoek, draagt de nieuwe studie bij aan de groeiende stapel bewijs dat dieren last hebben van ons geluid. "Eerder onderzoek liet zien dat ook orka's en belugadolfijnen hun stem moeten verheffen bij lawaai. Uniek aan deze studie is dat de onderzoekers het effect van lawaai op de samenwerking konden aantonen. Dat is normaal gesproken moeilijk te onderzoeken. De kans is groot dat dolfijnen in het wild hetzelfde gedrag vertonen."

Behalve dat het lawaai de communicatie tussen dolfijnen belemmert, vermoedt Kok dat afleiding ook een rol speelt. "Door het geluid zitten ze niet meer met hun hoofd bij de taak. Vergelijk het met iemand die achteruit inparkeert in druk verkeer: die zal eerder de radio uitzetten om niet afgeleid te worden."