BN DeStem | Flexvervoer gaat de lijnbus vervangen in Brabant

Dit artikel is afkomstig uit BN DeStem. Elke dag verschijnt een selectie van de beste artikelen uit de kranten en tijdschriften op NU.nl. Daar lees je hier meer over.

Het is donker, koud en nat als Isabella (13) in Galder even na half 8 op de bus stapt die haar naar school in Breda moet brengen. Nu kan het nog, want de kans bestaat dat haar bus, lijn 6, die pendelt tussen station Breda en het Belgische Meersel-Dreef, wordt opgedoekt.

Lastig voor Isabella, maar niet onoverkomelijk. "Als er geen bus meer rijdt, pak ik de fiets. Doe ik normaal ook. Maar vandaag was het zo koud en ook glad, dan ga ik liever met de bus."

Even later duikt Marianne de Ridder in de beschutting van het bushokje. Ze wacht op de bus van vier over acht om via station Breda naar haar dochter in Rotterdam te gaan. Het wegvallen van de lijnbus zou voor haar wel degelijk een probleem zijn. Ze rijdt geen auto en fietsen kan ze niet altijd door lichamelijke klachten. "Ik moet regelmatig naar het ziekenhuis in Breda. Mijn partner werkt, die kan me niet altijd brengen. Dus ik ben afhankelijk van de bus."

Dat lijn 6 en nog een aantal andere lijnen misschien gaan verdwijnen is te vinden in de eisen die de provincie Brabant heeft opgesteld voor de aanbesteding van de concessie voor het streekvervoer, ofwel de vergunning om reizigers te vervoeren. De definitieve eisen worden dinsdag 31 januari gepubliceerd, waarna de aanbestedingsprocedure start in april. In december is duidelijk wie de nieuwe vervoerder wordt in Brabant: Arriva, of toch een andere partij.

In de eisen staat wat de provincie van de vervoerder verwacht. Kernbegrip is flexibiliteit. Drukke buslijnen blijven bestaan, maar in sommige gebieden is het reizigersaanbod zo laag dat het niet rendabel is om een grote lijnbus in te zetten. In plaats daarvan wordt gekeken naar vervoer dat zich aanpast aan de vraag.

Zoals de deeltaxi, maar er zijn meer alternatieven die al op kleinere schaal zijn uitgerold, zoals de carpoolapp Nabogo, een Deense app. Begin 2022 werd de app als proef gelanceerd in de gemeenten Woensdrecht, Bergen op Zoom, Steenbergen en Roosendaal, in samenwerking met Arriva. Mensen die dagelijks dezelfde route rijden kunnen elkaar via de app vinden en samen rijden. De gebruiker betaalt 10 cent per kilometer en de eerste 10 kilometers zijn gratis.

Sinds kort is ook in Zeeland een pilot gestart met de app. "Een mooie connectie tussen West-Brabant en Zeeland, vooral ook Tholen", zegt Janne Volkers, projectmanager bij Nabogo, die veel mogelijkheden voor de app ziet bij studenten en net werkenden. "Dan kun je nog de gewoonte creëren om samen te reizen. Als je alleen reizen gewend bent, is dat lastiger."

In de gemeenten Moerdijk, Halderberge, Drimmelen, Bergen op Zoom en Altena is er Bravoflex, vervoer met busjes of taxi's, dat telefonisch of via een app kan worden gereserveerd.

Bellen voor de bus. Marianne de Ridder ziet het niet zitten. "De belbus. Die had je vroeger ook. Daarin kunnen maar acht personen. Sta je daar als negende. Bovendien ga je dan minder snel spontaan weg. Een lijnbus rijdt op vaste tijden, je kunt op korte termijn weg als je dat wilt. En voor oudere mensen maakt zo'n belbus reizen niet makkelijker. Ik heb een tante van 86, die pakt nu vaak de bus. Ik denk niet dat ze de belbus pakt. Te veel moeite."

Het CROW, kennisinstituut voor verkeer en vervoer, onderzocht begin 2021 vijftien verschillende vormen van flexvervoer, waaronder Bravoflex. Uit het onderzoek kwam naar voren dat onder meer vindbaarheid en gebruiksvriendelijkheid belangrijk zijn voor het succes van flexvervoer. En daaraan ontbreekt het nogal.

Verschillende namen, apps, websites, telefoonnummers. Hoe ziet de onwetende reiziger tussen de bomen het bos: welke vervoersvormen er zijn en wat het beste bij hem past?

Een initiatief dat naar aanleiding van het onderzoek van de grond lijkt te komen is het opnemen van alle flexsystemen in reisplanner OV9292.nl. Geen gedwaal door het woud van vervoersopties, maar één plek voor een passend reisadvies, inclusief flexvervoer als dat nodig is. "Het probleem is dat flexsystemen geen dienstregeling hebben", zegt Marcel Sloot, projectmanager collectief vervoer bij CROW. "OV9292 gaat uit van dienstregelingen. Dus het is een enorme klus om het toch voor elkaar te krijgen. Dat lijkt nu te lukken."

Een andere mogelijkheid is één centraal nummer voor al het vervoer op aanvraag. Sloot: "Er zijn veel verschillende flexsystemen. Voor een reiziger is het niet altijd even duidelijk welk systeem hij moet hebben. Begin in ieder geval met vertellen aan je inwoners wat er in je regio is. In Zeeland hebben ze nu een regiecentrale. Dat is een centraal nummer dat je kunt bellen en de rit regelt voor de reiziger. Die hoeft zelf niets uit te zoeken."

Daarnaast is gebruiksvriendelijkheid cruciaal voor succes. Werkt een reserveringsapp naar behoren? Kun je met een ov-chipkaart betalen? Een 'grote ontwikkeling' volgens Sloot is dat de reiziger sinds oktober vorig jaar in grote delen van Nederland, waaronder heel Brabant, z'n rit kan betalen met een bankpas. Vanaf 31 januari biedt de NS die mogelijkheid ook aan treinreizigers.

Kleinere vervoerssoorten, zoals buurtbussen, zijn nog niet allemaal toegerust voor deze betaalmogelijkheid, maar dat lijkt een kwestie van tijd. Sloot: "Het heeft lang geduurd, maar het is zó mooi dat het kan. Het maakt de drempel om met het openbaar vervoer te reizen in ieder geval een heel stuk lager."

Uit het onderzoek is niet één vorm van flexvervoer naar voren gekomen die het meest kansrijk is. Het blijft een puzzel, zegt Sloot. "Voor flexvervoer moet een bepaalde vraag zijn. Door het voor de reiziger zo gemakkelijk mogelijk te maken, probeer je de vraag te vergroten. Waar te weinig vraag is kun je geen rendabel systeem vinden. Want hoe je het ook wendt of keert, het is altijd weer het eeuwige geld dat bepaalt of een systeem een succes kan zijn."

In het bushokje in Galder is Theo Kerkers klip en klaar. Hij neemt elke werkdag de bus om naar zijn werk in Dordrecht te gaan. "Een uur, van deur tot deur. Ik heb wel een auto, maar dan sta ik in de file. Dit is veel comfortabeler. En ik werk bij de overheid, die stimuleert reizen met het openbaar vervoer." En als de bus niet meer rijdt? Belbus, carpoolen? "Nee hoor, dan pak ik de auto."