Watersnoodramp herdacht: 'Getallen zeggen iets, verhalen zeggen alles'

ANP

Op verschillende plekken in Nederland wordt de Watersnoodramp, vandaag 70 jaar geleden, herdacht. Bij het Watersnoodmuseum in het Zeeuwse Ouwerkerk, waar ook het monument voor de 1836 omgekomen mensen staat, woonden tientallen overlevenden, nabestaanden en andere betrokkenen een herdenkingsplechtigheid bij.

Voorafgaand aan de herdenking vertelde overlevende Jaap Schoof, die de eerste directeur van het museum was, over het belang van herdenken. "We moeten ervan leren. Door de verhalen van overlevenden weten we wat er fout is gegaan en wat er anders had gemoeten."

Hij merkt dat de interesse voor de ramp ook bij jongere generaties groot is. Vooral de verhalen van overlevenden maken veel indruk. "Informatie over de ramp kunnen ze zo opzoeken, maar de verhalen drinken ze op."

"Getallen zeggen iets, de verhalen zeggen alles", zei ook burgemeester van Ouwerkerk Jack van der Hoek, de eerste spreker op de herdenking. Hij vertelde over de toen 20-jarige Jos de Boet uit Oude-Tonge, die 42 familieleden verloor bij de ramp. "Hoe ga je dan door? Je gaat van overleven, naar een manier vinden om door te leven. Het maximaal haalbare."

Veel overlevenden praatten niet of nauwelijks over het verlies, constateerde de burgemeester. Verwerking gebeurde door de handen uit de mouwen te steken en te helpen met de wederopbouw.

"De laatste jaren wordt er steeds meer over gepraat. Bijvoorbeeld door kleinkinderen die vragen stellen. Met vallen opstaan, een lach en een traan, proberen we de gebeurtenissen van toen een plek te geven in het dagelijks leven."

Ik zag hoe mijn oma, oom en hun huishoudster op een vlot dreven. Even later verdwenen ze in het water.

Twee overlevenden vertelden over de verschrikkingen die zij hebben gezien en meegemaakt in de nacht van 31 januari op 1 februari 1953. Mina Verton uit Nieuwerkerk was 12 jaar oud toen ze vroeg in de ochtend door haar neven werd gewekt. "De dijken zijn doorgebroken. Het water komt eraan."

Ze herinnert zich hoe ze vanaf het dak van de schuur zag hoe het water als een grauwe massa hun kant op kwam. "Ik zag hoe mijn oma, oom en hun huishoudster op een vlot dreven. Even later verdwenen ze in het water."

Toen het dak waarop ze verbleven het begaf, werden de gezinsleden van elkaar gescheiden. "Ik zat op een vlot met mijn moeder, mijn broer Wim en mijn zusje Hannah. We wisten een dijk te bereiken, uitgeput en onderkoeld. Daar zagen we vader, gelukkig, maar mijn broer Han was er niet. Na drie maanden is hij gevonden. Al die tijd had mijn moeder hoop gehouden, maar het mocht niet zo zijn. Han was 15 jaar."

Piet Vreeswijk, toen 15 jaar oud, schetste hoe hij op zaterdagavond met zijn buurjongen en beste vriend Hans bij hem thuis speelde. "Om 22.00 uur ging hij naar huis. We spraken af voor de volgende dag."

Toen die nacht het water kwam, kwamen veel buren naar het huis van het gezin Vreeswijk. "Ons huis stond op de dijk, dus iedereen dacht dat dat veilig was. Als een wonder stond er voor ons huis een vrachtwagen die de eerste golven brak. We klommen erbovenop, maar een buurmeisje en een vriendin vielen er vanaf. Ze zijn beiden verdronken."

Piet en zijn familie wachtten op het dak van hun huis tot ze gered werden. Het huis van zijn beste vriend Hans bleek te zijn weggespoeld door het water. "Hans is in zijn pyjama gevonden met zijn kleine broertje in zijn armen. Ik denk nog vaak aan hem, hoe we op de avond van de ramp nog samen hebben zitten dammen. Hans mocht maar 15 jaar jong worden."

Ook in Oude-Tonge, op Goeree-Overflakkee, is de ramp herdacht. Met 305 dodelijke slachtoffers was Oude-Tonge de zwaarst getroffen gemeente. Prinses Beatrix woonde de herdenking bij in de kerk van het dorp.

Een aanwezige vertelde over zijn vader, wiens vrouw en zeven kinderen zijn omgekomen bij de ramp. "Er is niemand overgebleven. Zijn oudste zoon heette Piet, daar ben ik naar vernoemd."

Een vrouw bezocht de herdenking met haar kleindochter en achterkleinkind. Ze zegt zelf 70 jaar geleden veel familieleden te hebben verloren, en dat ze het belangrijk vindt dat de jeugd beseft wat er is gebeurd.

"Er is een verband tussen toen en nu, met klimaatverandering. Het is afwachten of het water weer zo hoog kan komen. Het is een verschrikking, als je dat weer moet meemaken."

Willy Zoeteman-Verrijp, toen 19, verloor haar ouders, broers en zusje bij de ramp. In deze video vertelt haar aangrijpende verhaal: