Wagner verliest rap terrein in Oekraïne door gebrek aan munitie en manschappen

Analyse

Kiest de Russische huurlingenbaas Jevgeni Prigozjin in Oekraïne voor de aftocht? Na een maandenlange loopgravenstrijd, waarin hij zich met zijn Wagnergroep opwierp als redder van het Russische leger, lijkt zijn beruchte huurlingenformatie zowel politiek als militair in rap tempo terrein te verliezen.

Afgelopen week schreef persbureau Bloomberg op basis van anonieme bronnen dat Prigozjin van plan zou zijn om Wagners activiteiten in Oekraïne af te schalen en zijn blik te verleggen naar het Afrikaanse continent. Daar is Wagner al jaren actief in de beveiliging van staatshoofden en strategische objecten, in ruil voor lucratieve grondstoffendeals. De wending zou mede zijn ingegeven door de steeds nijpender tekorten aan mankracht en munitie in Oekraïne.

De Wagnergroep leunt voor haar militaire operaties in Oekraïne zwaar op het reguliere Russische leger, maar aan die steun lijkt een einde gekomen. Al wekenlang klagen Prigozjins manschappen over een tekort aan munitie en smeken ze het ministerie van Defensie om hulp. „Wij wenden ons tot onze collega’s en vrienden bij Defensie. Wij zijn ervan overtuigd dat er ergens nog de munitie te vinden is die wij zo vreselijk nodig hebben”, zei een groep strijders in een in februari verspreid filmpje. Prigozjin zelf beschuldigde de Russische legertop diezelfde maand van „hoogverraad” door munitie en luchtsteun moedwillig te weigeren.

Ook aan manschappen is gebrek. Vanaf september ontvingen Wagner-troepen regelmatig nieuwe aanwas, door rekrutering in Russische strafkampen. Maar mede vanwege de nietsontziende methodes binnen Wagner zouden er van de naar schatting vijftigduizend voor Wagner vechtende gevangenen in januari nog slechts tienduizend over zijn. „Alle anderen zijn dood, gewond, vermist, gedeserteerd of hebben zich overgegeven. Dat zijn statistieken die Prigozjin slecht uitkomen en die hij niet aan Poetin kan laten zien”, zei Olga Romanova van de organisatie Russia in Prison, die de situatie van Wagner nauwgezet bijhoudt, in een interview.

Begin februari liet Prigozjin plotseling weten de rekrutering van gevangenen te staken. Hoewel hij die beslissing niet toelichtte, werd kort daarop duidelijk dat het Russische ministerie van Defensie de werving van gevangenen had overgenomen. Dat bleek onder meer uit getuigenissen van Russische ex-gedetineerden die in februari in Oekraïne krijgsgevangen waren genomen. Enkelen van hen stelden tegenover CNN niet door Wagner, maar door het Russische leger te zijn gerekruteerd. Daarbij dreigt Wagner op korte termijn duizenden rekruten te verliezen wier contract na zes maanden afloopt.

Prigozjin beschuldigde de Russische legertop van „hoogverraad” door munitie en luchtsteun moedwillig te weigeren

De tegenslagen zijn voelbaar op het slagveld, waar het al maanden durende, door Wagner aangevoerde Russische offensief rond Bachmoet aan kracht begint te verliezen. Het Britse ministerie van Defensie schreef de terugval afgelopen week toe aan „extreme slijtage” van de troepen en de onenigheid tussen Wagner en het leger. Het Oekraïense leger stelde van de verzwakking gebruik te willen maken. Dat Wagner in moeilijkheden verkeert, bleek ook uit een afgelopen week gepubliceerde brandbrief van Prigozjin aan de Russische minister Sergej Sjojgoe (Defensie), waarin hij waarschuwt voor een Oekraïense aanval „eind maart of begin april”, bedoeld „om Wagner van de reguliere Russische eenheden af te snijden”.

In plaats van hun gehate rivaal te helpen, maken Sjojgoe en zijn medestanders mogelijk liever gebruik van de gelegenheid om hem uit te schakelen. „Het zal slecht met hem aflopen. De punten die hij heeft gescoord is hij aan het verliezen”, zei een anonieme legerofficier vorige maand tegen de Financial Times. Volgens politiek analist Tatjana Stanovaja wordt Prigozjin enkel nog beschermd door zijn persoonlijke relatie met president Poetin. Maar Prigozjin heeft geen directe toegang tot de president en klaagde zelf vorige week over een verder onbewezen „complot” van Poetin en diens veiligheidschef, Sergej Patroesjev, om Wagner te „neutraliseren”.

Nu Wagner in Oekraïne steeds meer vastloopt, achten anonieme bronnen het tegenover Bloomberg waarschijnlijk dat Prigozjin zijn aandacht meer zal verleggen naar Wagners activiteiten in Afrika, waar de organisatie actief is in conflicten en beveiliging in onder meer de Centraal-Afrikaanse Republiek, Mali en Soedan. Onlangs deed Wagner volgens het persbureau oproepen voor een dienstperiode van zes maanden in Oekraïne, gevolgd door negen maanden in Afrika.

Daar kwam de opmerkelijke brief bij die de huurlingenbaas vorige week stuurde aan de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Antony Blinken. Daarin beschuldigde hij de Verenigde Staten en andere landen ervan „de Afrikaanse taart” onderling te willen verdelen en stelde hij Blinken een gezamenlijk veiligheidsproject ‘Safe Africa’ voor. „Aangezien de meeste Afrikanen weinig vertrouwen hebben in Frankrijk en de VS, stel ik voor dat u de politieke beïnvloeding in Afrika opgeeft en dat u zich richt op de veiligheid die Wagner kan bieden”, schreef Prigozjin.

Zelf liet de bikkelharde zakenman vrijdag, via zijn persdienst op Telegram, weten geen plannen te hebben om de strijd in Oekraïne te staken. „Ik weet niet wat Bloomberg schrijft, kennelijk weten zij beter dan ik zelf wat wij verder gaan doen. Zolang wij nodig zijn voor ons land, zullen wij blijven vechten op Oekraïens grondgebied”, schreef hij.

Toch zijn er meer signalen dat Prigozjin zich aan het heroriënteren is. Eerder deze maand verklaarde hij in een videoboodschap een „reset” van Wagner noodzakelijk te achten en de organisatie te willen inkrimpen. „Wagner moet van een ‘gewoon’ privéleger, dat overigens het beste in de wereld is en heeft getoond de regering te kunnen beschermen, veranderen in een leger met een ideologie”, aldus Prigozjin. Die ideologie omschreef hij als de „strijd voor rechtvaardigheid”.