De elf zetels voor nieuwkomer BoerBurgerBeweging (BBB) in de Provinciale Staten, doen herinneren aan het stormachtige debuut van de Boerenpartij ruim een halve eeuw geleden. Met vijf volksvertegenwoordigers in het provinciehuis was de Boerenpartij in 1966 in één klap de op twee na grootste fractie. Door interne conflicten luwde de politieke rugwind snel. De Boerenpartij hield in 1981 op te bestaan. Hoe zal het de BBB vergaan nu het zelfs de grootste partij van de provincie is?
Frits van Otterdijk
Overeenkomsten tussen de BBB en de Boerenpartij zijn er voldoende. Zo delen ze het imago van protestpartij en belangenbeweging. De kiezers van de Boerenpartij waren voornamelijk boeren, middenstanders en kleine zelfstandigen die zich wilden verzetten tegen overheidsbemoeienis.
En net als de BBB, sprak de Boerenpartij ook (ontevreden) burgers aan. De #stemzeweg-campagne van die tijd sloeg direct aan. Zonder een koe in zicht, stemden duizenden knorrige stadsbewoners op de Boerenpartij.
Eenzelfde sentiment tegen het overheidsbeleid (stikstof, woningbouw en zo verder) stuwt in 2023 de BBB naar boven. En waar eens de oppermachtige Katholieke Volkspartij (KVP) stemmen verloor door boze boeren, is nu vooral het gevestigde CDA de pineut in Brabant.
Opstand der Braven
De opkomst van beide boerenbewegingen lijkt ook met carbonpapier gedrukt. De Boerenpartij rolde in 1963 de politiek binnen toen drie gezinnen uit hun boerderijen werden gezet in het Drentse Hollandscheveld. Ze wilden geen heffingen betalen aan het Landbouwschap, de eigenaar van de boerderijen.
Duizenden zogeheten 'Vrije Boeren' uit heel Nederland trokken daarop naar Hollandscheveld om de ontruiming te voorkomen. Er braken rellen uit waarbij de politie traangas en de wapenstok moest inzetten. Een van de ontruimde boerderijen ging 's nachts in vlammen op. Het Landbouwschap kwam uiteindelijk tot een compensatieregeling met de drie boerengezinnen.
Dankzij deze zogenoemde 'Opstand der Braven', onder aanvoering van boer Hendrik Koekoek, kreeg de Boerenpartij veel aandacht en drie zetels in de Tweede Kamer.
Zestig jaar later is er opnieuw een 'opstand' die niet altijd zachtzinnig verloopt. De trekkerprotesten en omgekeerde Nederlandse vlaggen missen hun uitwerking niet. Beleidsmakers schieten in de verdediging en de BBB oogst politieke winst.
De BBB mag zich dus spiegelen aan de successen die de Boerenpartij behaalde. Maar met de boerenwijsheid van nu, lijkt het erop dat de Brabantse debutant niet alle parallellen wil doortrekken. Alle kandidaten van de provinciale kieslijst zijn door de BBB doorgelicht en voorbereid op hun politieke taken. De nieuwkomers kregen vooraf in een klasje politieke les.
'Ik weet niet waar het over gaat, maar ik ben tegen'
Dat moet de BBB behoeden voor het lot dat de Boerenpartij trof. Die ging ten onder aan onderlinge ruzies waarbij Kamerleden zich afscheidden van de partij en als eenmansfractie verder gingen. Ook de markante Hendrik Koekoek deed een duit in het zakje. Hij was voorzitter van de Boerenpartij van 1959 tot 1981. "Ik weet niet waar het over gaat, maar ik ben tegen", was zijn gevleugelde uitspraak als fractieleider in de Tweede Kamer.
Na jaren van politieke aanwezigheid zonder al te veel gewicht, hield de partij in 1981 op te bestaan. Binnen dertig jaar kwam daarmee een einde aan de belangenpartij van de boeren.
Het is gissen hoe en of de BBB komende jaren overeind blijft. John Frenken uit Son en Breugel gaat de fractie leiden op het provinciehuis. Hij zal zeker weten waar het over gaat. Maar of hij voor of tegen stemt, zal blijken na de formatie. Als grootste coalitie- of oppositiepartij met elf zetels heeft de BBB in ieder geval heel wat in de melk te brokkelen.