Strengste anti-LGBTQ-wet ter wereld in Oeganda, inclusief doodstraf voor ‘recidivisten’

KAMPALA, 29 mei (Reuters) – De Oegandese president Yoweri Museveni heeft een van de strengste anti-LGBTQ-wetten ter wereld ondertekend, inclusief de doodstraf voor “verergerde homoseksualiteit”, wat westerse afkeuring uitlokt en sancties van hulpdonoren riskeert.

Relaties met mensen van hetzelfde geslacht waren al illegaal in Oeganda, net als in meer dan 30 Afrikaanse landen, maar de nieuwe wet gaat veel verder.

De wet voorziet in de doodstraf voor “recidivisten” tegen de wet en de overdracht van een terminale ziekte als HIV/AIDS via homoseksuele seks. Ook staat er een straf van 20 jaar op het “promoten” van homoseksualiteit.

“De Oegandese president heeft vandaag door de staat gesteunde homofobie en transfobie gelegaliseerd”, aldus Clare Byarugaba, een Oegandese mensenrechtenactiviste. “Het is een donkere en trieste dag voor de LGBTIQ-gemeenschap, onze bondgenoten en heel Oeganda.”

‘Afwijking van het normale’

Zij en andere activisten hebben gezworen de wet, die Museveni op een door het presidentschap getwitterde foto aan zijn bureau ondertekende met een gouden pen, juridisch aan te vechten. De 78-jarige leider heeft homoseksualiteit een “afwijking van het normale” genoemd en er bij de wetgevers op aangedrongen de “imperialistische” druk te weerstaan.

Museveni had het oorspronkelijke wetsontwerp, dat in maart was aangenomen, teruggestuurd naar de wetgevers met het verzoek enkele bepalingen af te zwakken. Maar aan zijn uiteindelijke goedkeuring werd niet getwijfeld in een conservatief land waar de anti-LGBTQ houding de laatste jaren is verhard, deels door de campagne van westerse evangelische kerkgroepen.

Oeganda ontvangt jaarlijks miljarden dollars aan buitenlandse hulp en zou nu met sancties geconfronteerd kunnen worden.

VS-visum ingetrokken

De sponsor van de wet, Asuman Basalirwa, vertelde verslaggevers dat het visum van parlementsvoorzitter Anita Among voor de VS werd ingetrokken nadat de wet was ondertekend. Among en de Amerikaanse ambassade in Oeganda reageerden niet onmiddellijk op verzoeken om commentaar.

Het Witte Huis veroordeelde de in maart aangenomen wet en vorige maand zei de Amerikaanse regering dat ze de gevolgen van de wetgeving voor de activiteiten in Oeganda in het kader van PEPFAR, het belangrijkste hiv/aids-programma, aan het beoordelen was.

In een gezamenlijke verklaring op maandag zeiden PEPFAR, het Wereldfonds voor de bestrijding van aids, tuberculose en malaria en het gezamenlijke VN-programma voor hiv/aids (UNAIDS) dat de wet de strijd van Oeganda tegen hiv “ernstig in gevaar brengt”.

Systematische schending van rechten

Dominic Arnall, chief executive van Open For Business, een coalitie van bedrijven waaronder Google en Microsoft, zei dat de groep diep teleurgesteld was.

“Onze gegevens tonen aan dat deze wet indruist tegen de belangen van economische vooruitgang en welvaart van alle mensen in Oeganda.

De Europese Unie herhaalde haar veroordeling van maart, terwijl het mensenrechtenorgaan van de Verenigde Naties zei dat de wet een recept is voor systematische schending van de rechten van Oegandezen.

“We zijn geschokt dat de draconische en discriminerende antihomowet nu wet is”, twitterde de organisatie.

Artikel gaat verder na tweet.

De stap van Oeganda zou wetgevers in buurlanden Kenia en Tanzania kunnen aanmoedigen om soortgelijke maatregelen te nemen.

Vooral de opname van de doodstraf voor misdrijven zoals het overbrengen van HIV heeft tot grote verontwaardiging geleid.

Golf van arrestaties

De bestaande Ugandese wet voorziet in een maximumstraf van 10 jaar voor het opzettelijk overbrengen van hiv en is niet van toepassing wanneer de persoon die de infectie heeft opgelopen op de hoogte was van de hiv-status van zijn seksuele partner.

De nieuwe wet maakt daarentegen geen onderscheid tussen opzettelijke en onopzettelijke overdracht en bevat geen uitzondering op basis van bewustzijn van de HIV-status.

In de gewijzigde versie van de wet, die eerder deze maand werd aangenomen nadat Museveni hem had teruggestuurd naar het parlement, is bepaald dat het zich louter identificeren als LGBTQ geen misdrijf is en is een maatregel die mensen verplichtte homoseksuele activiteiten te melden, herzien zodat dit alleen verplicht is wanneer er een kind bij betrokken is.

LGBTQ Oegandezen noemden deze wijzigingen nutteloos en zeiden dat de wetshandhaving regelmatig haar wettelijke bevoegdheden overschrijdt om hen lastig te vallen. Volgens hen heeft de goedkeuring van het wetsontwerp in maart een golf van arrestaties, uitzettingen en aanvallen van de menigte ontketend.

‘Kill te gays’

De kwestie speelt al lang in Oeganda.

Een minder restrictieve anti-LGBTQ-wet uit 2014 werd door een Oegandese rechtbank op procedurele gronden verworpen, nadat westerse regeringen aanvankelijk bepaalde hulp hadden opgeschort, visumbeperkingen hadden opgelegd en de samenwerking op veiligheidsgebied hadden ingeperkt.

In 2009 werd een wetsvoorstel met de naam ‘kill the gays‘ ingediend, omdat aanvankelijk werd voorgesteld homoseksuelen te executeren, nadat een conferentie in Kampala vertegenwoordigers uit de Verenigde Staten had aangetrokken, waaronder de prominente antihomo-evangelist Scott Lively.

Koloniale tijdperk

De anti-LGBTQ houding in Afrika vindt niet alleen zijn oorsprong in religieuze campagnes, maar ook in het koloniale tijdperk, waaronder een anti-sodomie sectie in het Britse wetboek van strafrecht. Tegen de tijd dat het Verenigd Koninkrijk in 1967 handelingen van hetzelfde geslacht legaliseerde, waren veel voormalige koloniën onafhankelijk en erfden zij de wetswijziging niet.

De Economic Freedom Fighters (EFF) leider Julius Malema tijdens hun picket tegen Oeganda’s anti-homowet bij de Oegandese Hoge Commissie in Pretoria, Zuid-Afrika, dinsdag 4 april 2023. (AP Photo/Themba Hadebe)