Door Linda van Beest
In februari hebben opnieuw meer jongvolwassenen tot dertig jaar een einde aan hun leven gemaakt dan in dezelfde maand een jaar eerder. "We zien een toenemende trend die niet afvlakt of daalt. Dat is zorgelijk", zegt een woordvoerder van 113 Zelfmoordpreventie tegen NU.nl.
Het gemiddelde aantal zelfdodingen onder mensen tot dertig jaar lag een jaar geleden gemiddeld iets boven de twintig per maand. Maar er zijn steeds meer maanden waarin dat getal boven de dertig uitkomt. Dus het gemiddelde loopt op, meldt 113 Zelfmoordpreventie op basis van cijfers van de Commissie Actuele Nederlandse Suïcideregistratie (CANS).
"Als het cijfer in een maand boven de dertig ligt, spreken we van een rode maand", zegt voorzitter Renske Gilissen van de CANS. Ook vorige maand kleurde de kalender rood. Opnieuw brachten meer dan dertig jongvolwassen zichzelf om het leven.
Volgens klinisch psycholoog Maryke Geerdink, manager bij 113 Zelfmoordpreventie, is de toename veel groter dan werd verwacht.
Definitieve cijfers over het aantal zelfdodingen in het voorgaande jaar worden in mei gepubliceerd door statistiekbureau CBS, op basis van rapportage door forensische artsen. "Wij komen dus pas met onze cijfers als die definitieve aantallen bekend zijn. Al weten we nu al wel dat de trend zorgelijk is", zegt Gilissen.
Elke dag maken vijf mensen een eind aan hun leven, en van hen is er één jonger dan dertig jaar.Renske Gilissen, hoofdonderzoeker 113 Zelfmoordpreventie en voorzitter CANS
Groot deel kampte al langer met psychische problemen
Steeds meer jongeren kampen met depressie en suïcidale gedachten, meldde het RIVM eind vorig jaar al. Volgens Geerdink en Gilissen is het lastig te zeggen waar die stijging vandaan komt. Ze benadrukken dat er altijd meerdere factoren een rol spelen.
Wel is duidelijk dat een groot deel van de mensen die zichzelf afgelopen maanden om het leven brachten, al langer met psychische problemen kampte. Volgens Gillissen was 40 procent van de mensen die suïcide pleegde, bekend bij de geestelijke gezondheidszorg (ggz).
"Steeds meer jongvolwassen bellers praten over eenzaamheid en depressie", zegt Geerdink. Het aantal telefoontjes en chatgesprekken bij zelfdodingspreventielijn 113 stijgt ieder jaar. Momenteel worden zo'n 450 gesprekken per dag gevoerd.
Cijfers dalen niet nu pandemie voorbij is
Een toename in het aantal zelfdodingen onder jongvolwassenen was er ook tijdens de coronapandemie. Geerdink zegt dat mensen toen meer moeite hadden met het krijgen van hulp. De ggz was anders georganiseerd, waardoor er minder zorg beschikbaar was.
Tijdens de pandemie lag het aantal zelfdodingen onder jongvolwassenen dan ook 15 procent hoger dan het gemiddelde van daarvoor, blijkt uit onderzoek van het RIVM. Jongeren kwamen vaker bij de huisarts met suïcidale gedachten dan voor corona.
Het is opvallend dat de cijfers niet dalen nu de pandemie een minder ingrijpende factor is geworden. Een mogelijke oorzaak hiervan zijn de problemen in de ggz: de wachtlijsten zijn enorm. "De wanhoop onder mensen met suïcidale gedachten en andere mentale problemen neemt daardoor toe", stelt Geerdink.
Het aantal plekken binnen de specialistische gzz daalt. In 2022 wachtten zeker 42.000 mensen langer dan de norm op gepaste zorg. Volgens de norm mag de wachttijd maximaal veertien weken zijn. De langere wachttijden leiden tot grote problemen voor mensen die geestelijke zorg hard nodig hebben.
'Ga het gesprek aan'
Toch valt de organisatie van de ggz niet alles te verwijten, zegt Gilissen. "Ook bijvoorbeeld de huisarts, leraar of voetbaltrainer moet leren het gesprek over zelfdoding te voeren met mensen met suïcidale gedachten. Dat kan heel veel betekenen voor hen."
Een groot deel van de groep die zichzelf om het leven bracht had geldzorgen, was eenzaam of vroegtijdig gestopt met school. Er moet volgens Gilissen dan ook meer worden ingezet op preventie. "Ouders, leraren en vrienden moeten alert zijn op deze kwetsbare groep."
Zo zouden scholen het gesprek aan kunnen gaan met leerlingen die vaker spijbelen. "Iedereen is aan zet."
Denk jij aan zelfdoding? Je bent niet alleen. Neem contact op met 113 Zelfmoordpreventie via www.113.nl of bel 113 (lokaal tarief) of 0800-0113 (gratis).