N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Hoorzitting Is TikTok een Chinees spionagewapen? Veel Amerikaanse afgevaardigden zijn daarvan overtuigd en geloven nieuwe beloftes niet.
Zo verdeeld als de Amerikaanse volksvertegenwoordigers zijn, zo eensgezind traden ze donderdag de topman van video-app TikTok tegemoet. De ene na de andere Democratische of Republikeinse afgevaardigde gaf in een hoorzitting directeur Shou Zi Chew ervan langs. In hem troffen ze het symbool van de twee dingen die zij allemaal even negatief beoordelen: China en ‘Big Tech’, de grote technologiebedrijven die de samenleving en het publieke debat diepgaand hebben veranderd.
De hoorzitting was het voorlopig hoogtepunt van een campagne tegen TikTok als „spionagewapen”, zoals een van de Republikeinse afgevaardigden het noemde. De afgelopen weken heeft de Democratische regering-Biden maatregelen getroffen tegen het bedrijf dat met zijn videoplatform 110 miljoen Amerikaanse en meer dan een miljard wereldwijde gebruikers bedient. Zo moeten ambtenaren de app van hun werktelefoon verwijderen. Hetzelfde advies kregen rijksambtenaren in Nederland deze week, nadat inlichtingendienst AIVD waarschuwde voor een „verhoogd spionagerisico” – overigens niet exclusief bij TikTok.
President Biden dreigt met een algemeen verbod op TikTok tenzij het zichzelf losmaakt van moederbedrijf ByteDance, een Chinees bedrijf dat werkt onder Chinese wetgeving. In de hoorzitting in het Huis van Afgevaardigden werd herhaaldelijk verwezen naar enkele bepalingen in een Chinese wet uit 2017. Daarin wordt bedrijven verplicht persoonlijke gegevens die van belang zijn voor de nationale veiligheid over te dragen aan de Chinese regering. De Amerikaanse volksvertegenwoordigers zien dit als een „achterdeurtje” waardoor Beijing kan meekijken in de gegevens van Amerikaanse gebruikers.
Topman Chew verzette zich tegen de suggestie. Toen een afgevaardigde hem vroeg of al de betreffende regeringen en inlichtingendiensten het bij verkeerde eind hebben als ze waarschuwen dat China toegang heeft tot de data van TikTok-gebruikers, zei Chew dat het „vooral hypothesen” zijn en dat hij „nog geen bewijs gezien” heeft dat de Chinese regering daadwerkelijk meekijkt.
Als hij de tijd al kreeg om antwoord te geven op het spervuur van vragen, draaide hij om de eigendomsverhoudingen van ByteDance en TikTok heen. „In de raad van bestuur zitten vijf mensen, drie van hen zijn Amerikanen.” Afgevaardigden wezen op een publicatie in de Wall Street Journal van woensdag, waarin de Chinese regering zei een door de VS afgedwongen verkoop van TikTok te zullen dwarsbomen als een ongewenste export van essentiële technologie. Die redenering doet denken aan de motivatie waarmee Nederland onlangs besloot dat chipmachinefabrikant ASML niet onbelemmerd zaken mag doen met China.
Verscheidene afgevaardigden vroegen over desinformatie en video’s met dubieuze inhoud, zoals een virtuele wedstrijd ‘verstikking’ of aansporingen tot zelfdoding, en over maatregelen van TikTok om die te verwijderen. Anderen vroegen naar posts waarin harddrugs werden aangeboden of waarin hulp bij mensensmokkel werd gevraagd. Maar de meeste aandacht ging naar de banden van TikTok met de Chinese regering en de mogelijkheid dat die via de vooral onder jongeren populaire app gegevens over gebruikers verzamelt en inzet voor „chantage, spionage en zelfs het volgen van troepenbewegingen”, zoals een afgevaardigde zei.
Kijkt China mee? Dat zijn „vooral hypothesen”, zegt directeur Shou
Chews verdedigingslinie bestond uit de belofte dat TikTok plannen heeft (project Texas) om „alle gegevens” van Amerikaanse gebruikers onder te brengen bij een Amerikaanse server, van Oracle. Ook bood hij aan de broncode en de algoritmen van TikTok ter inspectie aan derde partijen aan te bieden. „Dat is transparanter dan wat enig ander techbedrijf doet”, aldus Chew.
De afgevaardigden hadden weinig oor voor Chew’s tegenwerpingen. Ze wezen hem op eerdere beloftes die niet waren nagekomen en op rapporten waarin de surveillance van TikTok-gebruikers werd blootgelegd. Als hij zei dat TikTok niet slechter is dan andere techbedrijven, repliceerden zij dat ze ook tegen die andere bedrijven bezwaren hadden.
De Amerikaanse kranten berichtten diezelfde dag over de tweedaagse top van de Chinese president Xi Jin Ping en de Russische President Vladimir Poetin in Moskou. Ter onderstreping van de warme betrekkingen brachten zij een negen pagina’s tellende verklaring uit, waarin onder meer stond dat Rusland en China „zich verzetten tegen het gebruik van ideologie om grenzen te trekken, zich verzetten tegen het hypocriete verhaal van de zogenaamde ‘democratie tegen autoritarisme’, en zich verzetten tegen het gebruik van democratie en vrijheid als excuus om andere landen en politiek onder druk te zetten”.
The New York Times vatte het samen als „wij tegen de Amerikanen”.