Ruzies, haat en geweld op tv, veel Serviërs zijn geweldscultuur zat

Rustig praten Maja Marinkovic en Marko Markovic met elkaar op hun slaapkamer. Op dat moment kijken honderdduizenden Serviërs via camera's mee hoe de affaire van de twee zich ontwikkelt. Ineens vliegen er allerlei spullen door de slaapkamer. "Aan de kant jij", schreeuwt Marko. "Ik ben je helemaal zat!" "Marko wat is er toch met je?", roept Maja. "Laat me met rust!"

De scène is te zien in Zadruga, een Big Brother-achtige realityshow op Pink TV, een van de grootste tv-zenders in Servië. 140 camera's houden 24 uur per dag het leven van de deelnemers in een nagebouwd dorp in de gaten. Er is een pub, een casino en een 'Witte Huis' voor de leider van de groep. De producenten kunnen het zelfs laten sneeuwen of stormen op de set.

De show staat bol van intriges en geweld. Regelmatig gaan hele groepen deelnemers met elkaar op de vuist tot bewakers met een hoop duw- en trekwerk een einde aan het gevecht maken. Honderdduizenden Serviërs missen geen aflevering.

Maar sinds de twee grote schietpartijen met achttien doden begin deze maand liggen dit soort realityshows onder vuur. In het gepolariseerde land, waar oorlogsmisdadigers door delen van de bevolking nog op handen worden gedragen en veroordeelde moordenaars kunnen uitgroeien tot televisiepersoonlijkheden, vinden veel Serviërs dat er een einde moet komen aan deze cultuur waarin geweld verheerlijkt wordt.

Ondanks het weer gingen dit weekend opnieuw tienduizenden Serviërs de straat op om een verbod te eisen op dit soort realityshows:

In haar kantoor kijkt psycholoog Ana Mirkovic op een laptop opnieuw naar de ruzie tussen Maja en Marko. Ze wordt er stil van. "Ook al is het niet live, ik vind het nog steeds vervelend om naar te kijken. Hoe is dit voor mensen die dit live zien gebeuren?"

Als psycholoog houdt Mirkovic zich bezig met de gevolgen van dit soort geweld op televisie. "De media en al dit geweld hebben een sterke invloed op de vorming van normen en waarden in onze maatschappij", vertelt ze. "We worden overspoeld met dit soort beelden. In andere landen mag je dit soort programma's niet uitzenden als kinderen het nog kunnen kijken, hier is het primetime te zien."

"Kinderen worden door hun ouders geroepen om mee te kijken als er op televisie wordt gevochten. Ze denken dat dit gedrag sociaal gewenst is", stelt Mirkovic. "Ze doen het na, want het blijft onbestraft. Ze krijgen er aandacht mee en zijn populair. Dat gedrag nemen ze mee naar het park en school. Zo ontstaat een cultuur van escalerend geweld."

De populistische president Vucic vindt dat de oppositie probeert te profiteren van het verdriet van de schietpartijen. Hij legt de schuld niet bij de verheerlijking van geweld, maar wijst naar de grote hoeveelheid wapens. Vanwege de oorlogen na het uiteenvallen van Joegoslavië in de jaren negentig hebben veel Serviërs nog een vuurwapen thuis. Meteen na de schietpartijen scherpte Vucic de wapenwetten aan en begon hij een inzamelingsactie van zoveel mogelijk wapens in privébezit.

Maar veel demonstranten vinden dat de maatregelen afleiden van het echte probleem waar ook president Vucic en z'n regering zich schuldig aan maken. De media die deze realityshows uitzenden hebben sterke banden met de president. Ook heeft Vucic de grote tabloids in zijn zak.

Zelf maakt hij tijdens optredens regelmatig z'n tegenstanders uit voor uitschot, dieven of pedofielen. En in het parlement vliegen de scheldwoorden je geregeld om de oren.

Op straat klinkt de roep om het aftreden van president Vucic steeds luider. Ook psycholoog Mirkovic vindt dat het probleem deels politiek is. "De tabloids en shows dienen ervoor om de aandacht af te leiden van onderwerpen die echt belangrijk voor ons zijn", zegt ze. "Ingewikkelde onderwerpen die niet populair zijn bij een deel van de bevolking, zoals het verbeteren van de relatie tussen Servië en Kosovo."

De tv-zender waar Zadruga wordt uitgezonden maakte bekend het lopende seizoen in te korten. De betogers vinden dat niet genoeg. Ze eisen onder andere dat er een eind komt aan alle televisieprogramma's waarin geweld als normaal wordt voorgesteld of wordt verheerlijkt.