PZC | Niet alle wielrenners zijn verkeershufters, zeker niet met een wegkapitein

Dit artikel is afkomstig uit PZC Elke dag verschijnt een selectie van de beste artikelen uit de kranten en tijdschriften op NU.nl. Daar lees je hier meer over.

Als hij begint met de cursus wegkapitein vraagt instructeur Hans van Elsen de wielrenners die meedoen of ze even hun ogen willen sluiten. "Dan zeg ik dat ze zich moeten inbeelden dat iemand ze tegen een lantaarnpaal laat aanlopen. Dan vraag ik of ze enig idee hebben hoe hard zo'n klap aankomt. En wat nu als je met 30 kilometer per uur onderuitgaat en tegen een paaltje aankomt? Dan ben je dood of ga je naar de intensive care. We achten ons vaak onkwetsbaar op de fiets met onze helm op en we vergeten vaak hoe groot de risico's zijn."

Van Elsen is een van de weinige wegkapiteins in Zeeland. Landelijk heeft de wielersportbond NTFU (Nederlandse Toer Fiets Unie) er inmiddels al meer dan 2600 opgeleid, Zeeland heeft er negen. "'Waarom zijn er zo weinig in Zeeland?', vroegen ze mij. 'Omdat we hier één groot voordeel hebben', antwoordde ik. 'Op de meeste wegen is het heel rustig.' Als ik met fietsers door de Zak van Zuid-Beveland rijd, komen we vaak niet meer dan vier of vijf auto's tegen."

Toch vindt hij het een goede zaak dat meer wielerverenigingen met wegkapiteins gaan werken. Niet alleen omdat het ook in Zeeland steeds drukker wordt op de fietspaden, met name 's zomers in de kustgebieden, maar ook omdat bij het rijden in een groep sowieso gevaren op de loer liggen. Het Regionaal Orgaan Verkeersveilighied Zeeland (ROVZ) en de NTFU organiseren cursussen.

Bloed onder de nagels vandaan

Groepen wielrenners halen vaak het bloed onder de nagels vandaan van andere weggebruikers, erkent Van Elsen. "Onderweg ontstaan altijd irritaties. Er is geen automobilist die op weg gaat met het idee dat hij eens een paar fietsers gaat aanrijden. Hun gedrag kan hem wel provoceren. Soms nemen fietsers een hele rijbaan in beslag zodat auto's er niet door kunnen. Of ze flitsen met zijn allen over een kruising. Het stoplicht springt op rood en de laatste vijf rijden nog snel door, want ze willen bij de groep blijven. Ik houd ze vaak een spiegel voor. Kijk nou eens wat je doet."

Een fietstocht moet gezellig én veilig zijn, benadrukt Van Elsen. "Als er stress ontstaat, ga je knibbelen aan de veiligheid. Iemand die de groep nauwelijks kan bijhouden, heeft geen oog meer voor de omgeving en dus ook niet voor de verkeersveiligheid. Als wegkapitein let je op alle fietsers in de groep. Aan iemands houding kun je zien dat hij moe is en concentratie verliest. Als iemand het met twee vingers in de neus kan bijhouden, zit hij misschien midden in de groep te keuvelen, zodat hij bij een noodstop niet zit op te letten. Je moet altijd geconcentreerd blijven en anticiperen op wat er kan gebeuren."

Snelheid is het grootste gevaar

En wees een heer in het verkeer. "Als vereniging zijn we het visitekaartje van alle toerfietsers. Laat dat zien. Als we fietsers inhalen, bellen we. Dan zegt de voorste: 'Er komen er nog acht', en wie achteraan rijdt: 'Bedankt, ik ben de laatste'."

Snelheid noemt hij het grootste gevaar voor de veiligheid. "Je hoeft geen wedstrijd te winnen." Een app als Strava, waarop wielrenners van elkaar zien hoe hard ze rijden en die bijhoudt wie het record heeft op een bepaalde weg, werkt huftergedrag in de hand. Van Elsen: "Ik probeer notoire hardrijders duidelijk te maken wat hun gedrag opwekt bij andere weggebruikers. 'Zo hebben we er eigenlijk nooit naar gekeken", hoor ik dan. "Knijp eens in je remmen, doe rustig aan, wees beleefd, ga even in de berm staan als er een landbouwmachine aankomt. Dan krijg je een heel ander beeld. 'Hé", denken andere weggebruikers dan. 'Er zitten gewoon aardige gasten tussen'."