Henk Kamp was vijf jaar lang als minister van Economische Zaken verantwoordelijk voor het gaswinningsdossier. De enquêtecommissie verhoorde hem maandag voor de tweede keer. Kamp benadrukt in zijn verhoor dat er heel veel dingen goed zijn gegaan, maar "als je vijf jaar lang zo intensief bezig bent met een onderwerp, gaat echt niet alles goed".
Met terugwerkende kracht had Kamp graag drie dingen anders gedaan. Zo had hij in 2013, toen hij besloot om nog niet in te grijpen op de gaswinning, achteraf liever gezegd dat er ook niet meer mocht worden gewonnen dan afgesproken was.
Dit gebeurde wel, maar toen Kamp daar in de loop van 2013 achter kwam, greep hij opnieuw niet in. Dat had hij ook anders willen doen, erkent hij. Daarnaast had hij in 2014 liever vastgehouden aan een plafond van 40 miljard kuub. Dit was zijn oorspronkelijke plan, totdat het ministerie van Financiën zich roerde en vond dat 42,5 miljard kuub beter was voor de staatskas.
Al met al vindt Kamp dat het uiteindelijk om het eindresultaat gaat. "Er zijn ook een heleboel dingen wel goed gegaan zijn", benadrukt hij. Iedereen werkte volgens de oud-minister vanuit de "allerbeste bedoelingen". Hij erkent wel dat hij de "complexiteit van de versterkingsoperatie" heeft onderschat.
Kamp is tot nu toe de eerste getuige die twee keer is verhoord. In het vorige verhoor stond de commissie stil bij de cruciale momenten van Kamps eerste jaren in functie. Deze keer zette de commissie de puntjes op de i en stonden de latere jaren centraal.
Commissie wil puzzel van leveringszekerheid leggen
Een van de puzzels die de commissie probeert te leggen is die van de leveringszekerheid. Uit eerdere verhoren met andere getuigen bleek dat het ministerie al in het najaar van 2012 wist dat er mogelijk 20 miljard kuub gas minder gewonnen kon worden uit het Groningenveld.
Met de nadruk op mogelijk, want echt goed uitgezocht hadden de ambtenaren dit toen niet. Handelshuis GasTerra liet weten dat de winning fors omlaag kon. Stikstoffabrieken zouden dit kunnen opvangen. Met die installaties kon ander gas worden omgevormd tot gas met de kwaliteit uit Groningen.
Om te voorkomen dat er mensen in de kou kwamen te zitten, was er op dat moment nog 27 miljard kuub gas uit Groningen nodig. Dit getal kwam alleen niet bij Kamp terecht. Het ging maar om een "vingeroefening", zei oud-topambtenaar Jos de Groot in zijn verhoor.
Mark Dierikx, een andere hoge topambtenaar, benadrukte in zijn verhoor dat de stikstofinstallaties toch "versloft" waren. Maar dit was allemaal niet nagevraagd bij de autoriteit op dit gebied: Gasunie Transport Services (GTS). Hadden ze inderdaad niet kunnen draaien?
Stikstoffabrieken waren helemaal niet 'versloft'
Het laatste puzzelstukje werd maandag gelegd. Voor Kamp getuigde Bart Jan Hoevers van GTS. Deze dochteronderneming van Gasunie weet precies hoeveel gas er nodig is om te voorzien in de leveringszekerheid. Bovendien beheren ze de stikstoffabrieken.
Volgens Hoevers waren de installaties helemaal niet versloft. "Het was een auto die weliswaar lang niet gereden had, maar goed onderhouden op de oprit stond." Hij benadrukt ook dat het makkelijk mogelijk was geweest om 20 miljard kuub gas minder te winnen uit Groningen.
Waarom het ministerie GasTerra in plaats van GTS om advies vroeg, is niet duidelijk geworden. Hier kon Kamp ook geen antwoord op geven. Bovendien maakte het verhaal voor de oud-minister weinig verschil. Hij had de fabrieken toch niet volledig laten draaien, want hij wilde de productie uit Groningen op een constant niveau houden.
Dit was veiliger vanwege de seismiciteit, maar betekende wel dat er het hele jaar op een hoog niveau gas gewonnen moest worden. Ook bij een lagere vraag naar gas.
Kamp deelde alsnog juiste informatie niet met Kamer
In het eerste verhoor met Kamp bleek ook dat hij de Tweede Kamer in het verleden onjuist heeft geïnformeerd over de hogere winning in 2013. Dat jaar viel de productie zo'n 5 miljard kuub gas hoger uit dan gepland.
Dit kwam onder meer door de koudere wintermaanden, maar in 2015 kwam Kamp erachter dat er nog een reden was. Er was ook meer gas gewonnen om te verkopen. De cijfers die hij eerder met de Kamer had gedeeld, klopten dus ook niet meer. Kamp had er naar eigen zeggen een "rotgevoel" over, zei hij tegen de commissieleden.
Ondanks dat rotgevoel deelde Kamp de juiste informatie niet alsnog met de Kamer, blijkt nu uit het vervolg van het verhoor. De voormalige minister geeft aan dat hij in "vele tientallen debatten" verkeerde cijfers heeft gedeeld. "En die andere cijfers heb ik niet actief met de Kamer gedeeld", zegt Kamp.