N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Analyse
Oorlog in Oekraïne Alles wijst erop dat het plan B van Moskou, de ‘bevrijding’ van de Donbas, niet haalbaar is.
Leestijd 3 minuten
Ruim duizend kilometer lang meandert de Siversky Donets door het glooiende land van Oost-Oekraïne. Op sommige plekken is de rivier wild en onstuimig, dan stroomt hij weer in lome bochten naar het zuiden, om uit te monden in de Don.
De afgelopen week was deze lieflijke rivier het toneel van gevechten zoals Europa sinds de Tweede Wereldoorlog niet meer heeft gezien. Bij het plaatsje Bilohorivka sloegen Russische genisten een pontonbrug over de Siversky Donets, maar toen tanks en pantserwagens begonnen met de oversteek, kwamen de Russen onder Oekraïens artillerievuur. Daarbij werd de geïmproviseerde brug en een grote hoeveelheid materieel vernietigd. Een burgerjournalist telde 73 uitgebrande tanks en pantserwagens – de inventaris van een complete Battalion Tactical Group (BTG), zo’n 800 man sterk.
„Een rivier oversteken in een gebied waar om gevochten wordt is een zeer risicovolle operatie”, stelde het Britse ministerie van Defensie in een commentaar. „Het laat zien onder welke druk Russische commandanten staan om vooruitgang te boeken bij hun operaties in Oost-Oekraïne.”
Sinds de start van de ‘slag om de Donbas’, drie weken geleden, beukt Rusland in op de Oekraïense linies met alles wat het heeft. In het zuiden, langs de frontlijn van de zelfverklaarde ‘Volksrepublieken Donetsk en Loehansk’ hebben de strijdende partijen zich al sinds 2015 ingegraven en is het moeilijk om een doorbraak te forceren. Aan de noordflank ligt dat anders. Op 24 februari, toen Rusland van alle kanten Oekraïne binnenviel, rukten Russisch tankcolonnes op richting Charkov, en vanaf daar naar de stad Izjoem, de noordelijke poort naar de Donbas.
Militaire analisten hielden er lang rekening mee dat de Russen vanaf Izjoem in het noorden en vanuit het door separatisten bezette Donetsk in het zuiden de hoofdmacht van het Oekraïense leger in een ‘wijde omsingeling’ zouden kunnen nemen en vernietigen. De ‘bevrijding’ van de Donbas, het nieuwe oorlogsdoel van Moskou sinds de mislukte aanval op Kiev, zou daarmee niet alleen een symbolische overwinning zijn, maar ook strategische betekenis hebben.
Inmiddels wijst alles er echter op dat ook dit Russische ‘plan B’ niet haalbaar is. Het Russische offensief vanuit Izjoem naar het zuiden is voor Slovjansk gestuit op hevig Oekraïens verzet en vastgelopen. Meer naar het oosten wordt er langs de oevers van de Siversky Donets zwaar gevochten, maar slagen de Russen er tot nu toe niet in om door te breken. Toegegeven: Russische troepen rukken langzaam maar zeker op door de stedelijke agglomeraties op de oostelijke oever van de rivier. De plaats Roebizjne zou inmiddels grotendeels in handen zijn van de Russen, om industriestad Sjevjerodonetsk wordt nog steeds hevig gevochten. Maar de bebouwde zones kunnen door Oekraïne goed worden verdedigd, en daarna kunnen de Oekraïense troepen terugvallen achter de Siverksy Donets. Om de Russische opmars te stuiten is een aantal bruggen opgeblazen. Bij het plaatsje Lyman, zo meldde de Oekraïense generale staf, zijn Russische eenheden er inmiddels wel in geslaagd op de andere oever te komen.
Dat mag zo zijn, het Russische offensief oogt een stuk bescheidener dan eerdere aan Moskou toegeschreven plannen om de gehele Oekraïense hoofdmacht via een ‘wijde omsingeling’ in te sluiten. Volgens analisten van het Amerikaanse Institute for the Study of War (ISW) lijkt het erop dat de Russische militaire leiding plannen om Slovjansk en Kramatorsk te omsingelen voorlopig heeft laten varen en zich nu eerst richt op de Oekraïense troepen in Sjevjerodonetsk en Lysytsjansk. Russische eenheden die na weken vechten de zuidelijker gelegen stad Popasna hebben ingenomen, lijken inmiddels niet meer rechtstreeks door te stoten richting westen, maar buigen af in noordelijke richting om een ‘kleine omsingeling’ van Sjevjerodonetsk compleet te maken.
De kosten daarvoor zijn niettemin hoog: de Oekraïense generale staf telde in een etmaal ongeveer driehonderd Russische gesneuvelden. Het totale dodental aan Russische zijde staat volgens Kiev inmiddels op ruim 26.000. Volgens het ISW is het dan ook onduidelijk of Russische eenheden er in zullen slagen om Sjevjerodonetsk en Lysytsjansk te omsingelen of in te nemen, „zelfs als ze hun inspanningen zouden richten op dit veel bescheidener doel”.
Verder naar het noorden, rond de stad Charkov, worden de Russen intussen teruggejaagd naar de grens. In de afgelopen week heeft een Oekraïens tegenoffensief steeds meer vorm gekregen. Daardoor is de tweede stad van Oekraïne inmiddels buiten bereik van de gewone Russische artillerie – een enorme opluchting voor de bevolking, die maandenlang ondergronds heeft geleefd. Het Oekraïense offensief plaatst Russische commandanten voor een dilemma: als ze troepen vrij maken om de Oekraïners te keren, verliest hun offensief in de Donbas stoom, maar als de Oekraïners ongehinderd blijven oprukken komen de aanvoerlijnen richting Izjoem in gevaar. Inwoners van het Russische gehucht Solochi ondervonden deze week al de nieuwe krachtsverhoudingen in de oorlog aan den lijve. Bij artillerieduels tussen Russen en Oekraïners sloegen er ook granaten in aan de Russische kant van de grens. Daarbij vielen volgens de Russische autoriteiten tenminste één dode en meerdere gewonden.
1 Solochi
Volgens de Russische autoriteiten zijn bij een beschieting van het dorp Solochi één dode en verschillende gewonden gevallen.
2 Charkov
Oekraïense troepen hebben Russische troepen teruggedreven tot aan de Russische grens. Daarmee kunnen de Oekraïners de aanvoerroute naar Izjoem gaan bedreigen.
3 Izjoem
De Russische hoofdaanval via Izjoem richting Slovjansk en Kramatorsk is vastgelopen.
4 Lyman
Russen steken de Siversky Donets over.
5 Bilohorivka
Russische pontonbrug over de Siversky Donets vernietigd.
6 Sjevjerodonetsk
In de stedelijke agglomeraties ten oosten van de Siversky Donets wordt nog altijd hard gevochten.
7 Popasna
Sinds 8 mei hebben Russische eenheden de strategische plaats Popasna bezet. In plaats van door te stoten naar het westen lijken de troepen echter noordwaarts te gaan.