Met onze smartwatch en smarthome-apparatuur leveren we een schat aan informatie aan techbedrijven. Denk aan medische gegevens, zoals je hartslag, lichaamsbeweging en stressniveau. Die informatie kan hartstikke nuttig zijn voor onszelf, maar techbedrijven kunnen die data juist weer in jouw nadeel gebruiken. En daar zijn wij consumenten ons vaak niet genoeg van bewust.
Smartwatches en slimme apparaten geven een heel goed beeld over je gezondheid. "Je wil niet dat die gegevens bijvoorbeeld bij een bank, zorgverzekeraar of werkgever terechtkomen", legt hoogleraar Risicomanagement van Hightechsystemen Mariëlle Stoelinga uit.
"Als uit die data blijkt dat je ongezond leeft, vorm jij als klant of werknemer een financieel risico voor het bedrijf. Dat maakt medische data voor bedrijven zo waardevol", vervolgt Stoelinga. "Dat zou kunnen betekenen dat je hypotheek of verzekeringsaanvraag wordt geweigerd. Of de werkgever je contract niet verlengt."
We hebben volgens ethisch hacker Wouter van Dongen geen idee van de hoeveelheid persoonlijke informatie die ze met techbedrijven delen. "Op basis van het gebruik van bijvoorbeeld een Android-smartphone, Chrome-internetbrowser, Gmail en Google Maps weet Google precies wie en waar we zijn en wat we doen."
Maar dat gaat volgens Van Dongen nog verder bij mensen die ook nog een smartwatch dragen en thuis een slimme luidspreker of thermostaat gebruiken. "Als je al die gegevens aan elkaar koppelt, krijg je een zeer gedetailleerde inkijk in iemands leven."
We helpen techbedrijven ons gedrag beter te begrijpen
Maar waarom is het erg dat techbedrijven zo veel van ons weten? "Degene met kennis en informatie heeft macht", antwoordt hoogleraar en advocaat privacy- en gegevensbeschermingsrecht Gerrit-Jan Zwenne. "Als ik weet wat jouw voorkeuren zijn, ken ik ook jouw zwakheden."
Het in kaart brengen van jouw zwakheden, maakt het ook mogelijk om je te beïnvloeden. "Zo kun je er bijvoorbeeld toe worden verleid om bepaalde producten te kopen", legt Zwenne uit. "Ook kan je politie voorkeur worden beïnvloed. Dat raakt de democratie en macht"
We helpen techbedrijven volgens Van Dongen zelfs om ons gedrag steeds beter te begrijpen. "Veel smartwatches herkennen de activiteit waar je mee bezig bent, maar af en toe vragen ze om bevestiging of kun je achteraf aangeven wat je hebt gedaan. Als je bijvoorbeeld aangeeft dat je seks hebt gehad, train je ongemerkt het algoritme dat die activiteit kan herkennen."
Privacybeleid biedt geen zekerheid
Bij toezichthouders bestaan ook zorgen over het verzamelen van medische gegevens door techbedrijven. Daarom is bijvoorbeeld de overname van smartwatchmaker Fitibit door Google alleen onder strikte voorwaarden goedgekeurd. Dat moet voorkomen dat Google de data uit Fitbit-horloges inzet voor advertenties.
Dat geeft volgens Van Dongen nog steeds onvoldoende garanties. "Je hebt er als gebruiker totaal geen zicht op wat er met je gegevens wordt gedaan. Het privacybeleid biedt ook geen zekerheid, want dat kan een techbedrijf op ieder gewenst moment in jouw nadeel aanpassen."
Hoogleraar Stoelinga denkt dat techbedrijven gewoon zo veel mogelijk data willen verzamelen. Zélfs gegevens waar ze nu nog niets mee kunnen. "Die data worden in de toekomst misschien alsnog waardevol."
Privacy en gemak gaan niet goed samen
We moeten volgens Stoelinga een modus vinden tussen privacy en gemak. "Meer privacy is irritant, dat brengt namelijk ongemakken met zich mee."
Denk maar eens aan de cookies in de internetbrowser. Daarmee onthoudt je computer de gegevens die je invult in online formulieren, zodat je ze niet keer op keer opnieuw hoeft in te vullen. Dat is lekker makkelijk. Maar cookies worden óók gebruikt om je te kunnen volgen. En dat gaat ten koste van je privacy, legt Stoelinga uit.
Google legt in een reactie aan NU.nl uit dat gebruikersgegevens worden gebruikt om mensen beter te kunnen helpen. "De extreme hypothetische voorbeelden uit dit artikel hebben gelukkig niets met de realiteit te maken en zijn in niemands belang", zegt het techbedrijf. "Als wij rare dingen doen met de gegevens van onze gebruikers, dan kunnen we wel inpakken."