Door Ko Colijn
Defensie-expert Ko Colijn voorziet Nederlanders al bijna vijftig jaar van duiding bij gewapende conflicten. Voor NU.nl volgt hij de strijd in Oekraïne en geeft hij antwoord op onze (en jullie) vragen. Dit keer bespreekt hij de uitputtingsslag om Bakhmut.
De oorlog van de Russen tegen Oekraïne heet een ouderwetse te zijn. Een kopie van de Eerste Wereldoorlog, met loopgraven en zinloze heen-en-weergevechten. Het toverwoord van deze oorlog zal de komende tijd 'culminatie' zijn. Dat zeggen militaire deskundigen als ze 'moe' en 'er klaar mee' bedoelen.
Cijfers zeggen natuurlijk niet alles, maar schetsen toch wel een soort uitgebluste situatie. Waar de Russen eerst nog 30.000 zware granaten per dag afvuurden bij Bakhmut, zijn dat er nu nog maar 10.000. Rusland voerde een paar weken geleden nog honderd aanvallen per dag uit. Dat aantal schijnt nu met drie kwart te zijn gedaald.
De Russische troepen klagen ondertussen steeds vaker over munitietekorten. Sommige Russen vechten met MLP-50-schoppen die 150 jaar geleden zijn uitgevonden om er loopgraven mee te graven. In de Spaanse Burgeroorlog (1936-1939) werden die nog weleens gebruikt bij man-tegen-mangevechten.
De beruchte Wagner Group levert zware kritiek op het Russische ministerie van Defensie vanwege munitietekorten. De kritiek is zo openlijk dat ik niet eens verbaasd zou zijn als hun leider Yevgeny Prigozhin op een kwade dag onder een auto komt of uit een raam valt. Of - als hij meer geluk heeft - het bijltje er simpelweg bij neergooit.
Sinds 5 maart bedelt Prigozhin om bommen en granaten. Hij moet met zijn Wagner Group de kastanjes uit het vuur halen, maar wil de Russen ook laten zien dat je een stadje als Bakhmut kunt veroveren door het kapot te schieten. Door zijn openlijke gebedel vertraagt hij Poetins oorlog. Het zou de veldtocht eigenlijk alleen maar lachwekkender maken, als die niet zo tragisch was.
Er sneuvelen veel meer Russen dan Oekraïners
Er sneuvelen vijf keer zo veel Russen als Oekraïners. Op zondag 5 maart sneuvelde volgens Oekraïne een recordaantal van zestienhonderd Russen. Geen wonder dat president Volodymyr Zelensky de terugtrekking van zijn soldaten uit het uiteindelijk onverdedigbare Bakhmut uitstelde om de gehaktmolen nog even door te laten draaien.
Dat was overigens tot onvrede van hoge Amerikaanse generaals. Die adviseren juist om Bakhmut maar aan de Russen te laten, om manschappen te sparen voor een eigen offensief. Doet er niet toe, we hakken die Russen in de pan, als jullie die tanks en vliegtuigen nu maar leveren, zeggen de Oekraïners. Best cynisch, want Oekraïne offert zo ook mannen op.
Die vliegtuigen worden overigens over een tijdje al geleverd door Polen en Slowakije, in de vorm van oude MiG's. Oekraïne heeft liever westerse F-16's.
Inmiddels is er ook een telefoonnummer dat uitgeputte Russen kunnen bellen om te vragen hoe ze zich zonder kleerscheuren kunnen overgeven aan Kyiv.
Oekraïne heeft ook problemen
Denk nu vooral niet dat de Oekraïners geen problemen hebben. Ook zij kampen met oorlogsmoeheid, munitietekorten en moraalverlies. De eerste elitesoldaten worden nu afgelost door minder getrainde rekruten, die de loopgraven voor het eerst zien. De Amerikanen en Europeanen trainen de betere bataljons, maar die zijn nog niet rijp voor een 'echte' oorlog, laat staan een uitgebreid tegenoffensief.
De Russen botvieren hun frustratie over de loopgravenoorlog in het Donetsbekken met raketsalvo's op de stroomvoorzieningen van Oekraïense steden. Ook daar tellen aantallen meer dan kwaliteit. Een groot land kan het op basis van uithoudingsvermogen op den duur winnen van een kleiner buurland, maar de Russische rakettenkast is al halfleeg en de winter is bijna voorbij.
Aan de frontlinie is de Russische opmars bijna pijnlijk traag. Ga maar na: in zeven maanden tijd hebben de Russen in Oost-Oekraïne ongeveer 70 kilometer afgelegd, gemiddeld 34 meter per dag. Daarbij is (volgens Oekraïense bronnen) 70 procent van de Russische frontsoldaten gesneuveld.
Loopgravenoorlog niet helemaal ouderwets
Denk ook vooral niet dat het alleen maar ouderwets is, die oorlog daar bij de loopgraven van Bakhmut. Het raken van de tegenstander gebeurt bij voorkeur vanuit een geheim commandocentrum, waar mogelijke Russische doelen op computerschermen worden uitgeplozen.
Vaak worden goedkope drones op verkenning uitgezonden. Die verkennen interessante doelen en sturen de beelden naar een soort jury in dat commandocentrum. Daar drukken militaire specialisten en vrijwilligers op de knop. Best link, want de hele defensie hangt dus af van Seneca (de codenaam van het commandocentrum). Bij een Russische voltreffer op het centrum stort de Oekraïense verdediging in elkaar.
'Commandocentrum' is trouwens een optimistische omschrijving van een nogal geïmproviseerde schuilkelder bij Bakhmut.
De dronebeelden komen bovendien binnen via Starlink-satellieten van de in Oekraïense ogen niet erg betrouwbare Elon Musk. Die is 'verdacht' nadat hij even had gedreigd zijn satellieten uit te schakelen, tenzij Oekraïne ze defensiever zou gebruiken. Er waren wat zalvende woorden (en dollars) van het Amerikaanse ministerie van Defensie voor nodig om Musk bij de les te houden, maar de pauze zit Kyiv nog steeds niet lekker.
In een grote hal in de Amerikaanse staat Florida probeerden Oekraïense marketeers daarom onlangs Amerikaanse wapenfabrikanten te verleiden met de boodschap: "Kom uw spullen testen op een echt slagveld!"
Goede zaken doet ook een Tsjechische fabrikant (Decoys) van opblaasbare 'tanks' en namaak-HIMARS. Misleide Russen schieten er graag op.