De Europese Commissie werkt momenteel aan een digitale variant van de euro en wil volgende maand met een wetsvoorstel komen. Ondertussen heeft het kabinet een aantal eisen op tafel gelegd waar de e-euro aan moet voldoen. Maar waar is een digitale euro eigenlijk voor nodig? En is het zeker dat hij er komt?
Waarom wil de EU een digitale euro?
Daar zijn verschillende redenen voor. Zo wil Europa dat mensen gebruik kunnen blijven maken van geld dat is uitgegeven door de Europese Centrale Bank (ECB). Dat kan met een bankbiljet, maar het gebruik van contant geld daalt al jaren, omdat we steeds vaker elektronisch betalen. Dit 'elektronische geld', dat ook wel giraal geld heet, wordt uitgegeven door commerciële banken zoals ING en Rabobank. De ECB speelt hier een minder belangrijke rol.
Verder speelt mee dat digitale munten zoals de bitcoin steeds populairder worden. Ondertussen werken diverse landen, waaronder China, aan een eigen digitale munt. Brussel wil voorkomen dat digitale valuta van bijvoorbeeld China of van commerciële bedrijven een belangrijke rol krijgen in ons financiële systeem, omdat het daar minder invloed op heeft.
Ook is er geen Europees betaalsysteem dat in alle eurolanden dominant is. De in Europa populaire systemen, zoals van Visa, Mastercard of Apple Pay, zijn vaak in handen van Amerikaanse bedrijven. Ook dat is een reden tot zorg in Brussel, meldt de Britse zakenkrant Financial Times. Daarnaast zou de digitale euro een vangnet kunnen zijn voor het normale betalingsverkeer, bijvoorbeeld bij een grote pinstoring.
Is er ook kritiek op de plannen?
Ja, die is er volop. Zo vragen velen zich af waar een digitale euro voor nodig is als de huidige betaalsystemen goed werken. Verder zijn critici bang dat Brussel gaat bepalen waar je je geld aan uit mag geven. Daarnaast vrezen sommigen dat contant geld gaat verdwijnen als de digi-euro er eenmaal is.
Het Nederlandse kabinet heeft al aangegeven dat de nieuwe munt zeker geen vervanger mag zijn van cash en dat de EU niet mag bepalen waar gebruikers hun geld aan uitgeven.
Ook een ex-lid van de toezichtraad van de ECB, Ignazio Angeloni, zette onlangs grote vraagtekens bij de digitale munt. Brussel moet zich afvragen of een e-euro wel de moeite waard is nu er al zoveel digitale munten en betaalmethodes zijn. Ook kan de digi-euro cash nooit volledig vervangen, onder meer omdat contant geld volledige privacy biedt en een elektronische munt niet.
Recent is er een bezwaar bij gekomen. De laatste tijd zijn diverse banken omgevallen doordat veel klanten in korte tijd hun geld weghaalden, een zogeheten bankrun. Volgens deskundigen zou een digitale euro het risico op zo'n bankrun vergroten, omdat het als veilige haven kan dienen.
Stel dat een bank in de problemen dreigt te komen, dan kunnen klanten snel hun spaargeld weghalen en omruilen voor 'veilige' digitale euro's. De bank is dan ten dode opgeschreven. Om dit te voorkomen, wordt nagedacht over een maximumbedrag per persoon of een soort boeterente boven een bepaald bedrag.
Sowieso zijn banken kritisch. Ze vrezen hoge kosten omdat Europa van hen verwacht dat zij de betalingen met digitale euro's verwerken en rekeningen van klanten bijhouden. Maar daar mogen ze van Brussel geen hoge kosten voor in rekening brengen. De banken zien daarom graag dat winkels een toeslag moeten betalen als zij hun klanten de mogelijkheid bieden met digitale euro's af te rekenen.
Hoe zit het met de privacy?
Dat is een punt van aandacht bij de beleidsmakers. Ze begrijpen dat als ze de privacy niet goed regelen, de munt weinig kans van slagen heeft.
Daarom is het voornemen om persoonlijke gegevens te scheiden van betalingsgegevens. Zo moet het onduidelijk blijven waar consumenten hun geld aan besteden. Bij verdachte transacties wordt hier een uitzondering op gemaakt, bijvoorbeeld bij mogelijke witwaspraktijken of het financieren van terrorisme.
Is het al zeker dat de munt er komt?
Nee, dat is nog niet beslist, maar de plannen zijn wel serieus. De EU wil in juni met een wetsvoorstel komen, met daarin meer details over hoe de digitale euro er in praktijk uit zou moeten zien.
Volgens de huidige planning moet dan in het najaar een besluit vallen of Brussel een volgende stap zet. Zo ja, dan komen er voorlopige versies van de munt en worden ze getest bij winkels. De daadwerkelijke invoering van de e-euro zou dan op zijn vroegst in 2026 of 2027 zijn.
Wat is het verschil met de cryptomunten die er al zijn?
Een belangrijk verschil is dat de e-euro wordt uitgegeven door een centrale bank (de ECB) en niet door een commercieel bedrijf. Daarnaast is de ECB-munt gekoppeld aan een reguliere valuta, terwijl de meeste andere cryptomunten dat niet zijn. Daardoor moet de waarde van de digitale euro stabieler zijn dan van andere e-munten, waarvan de waarde sterk kan wisselen.
Ook is het de bedoeling dat je straks op veel plekken met de digitale euro kunt betalen. Dat kan met andere cryptomunten meestal niet. Ook met de bitcoin, de grootste digimunt, kun je nog maar op een beperkt aantal plekken terecht.
Of winkels straks massaal digitale euro's accepteren, is nog niet bekend. Het Nederlandse kabinet heeft al gezegd dat winkeliers niet mogen worden verplicht de munten te accepteren. Ook banken staan dus niet te springen. Een deel van de consumenten is eveneens kritisch, bleek recent nog uit een Duitse peiling. Er zijn dus nog wel wat hobbels te nemen.