Nabestaanden van de slachtoffers van vlucht MH17 zijn teleurgesteld dat het onderzoek naar de ramp vooralsnog wordt stilgelegd. Ze hadden gehoopt dat er meer verdachten zouden worden vervolgd, zegt Piet Ploeg. Tegelijkertijd zegt de voorzitter van de Stichting Nabestaanden MH17 dat hij realistisch moet zijn: "We hadden gehoopt op meer, maar er niet op gerekend. Wat er niet is, is er niet."
Ploeg doelt op het gebrek aan bewijs in het onderzoek naar de bemanningsleden van de Buk-raketinstallatie waarmee vlucht MH17 in juli 2014 werd neergehaald. Wie bij die bemanning hoorden, staat nog altijd niet vast. Het Joint Investigation Team (JIT), dat het onderzoek leidt, heeft weliswaar mogelijke bemanningsleden geïdentificeerd, maar geen harde bewijzen gevonden voor hun betrokkenheid.
Geen antwoord op 'waarom'-vraag
De mogelijke leden van de Buk-bemanning kunnen daarom niet worden vervolgd. "We hadden natuurlijk erg gehoopt dat bekend zou zijn geworden wie die bemanning precies was", zegt Ploeg. "Want wij willen weten waarom die raket is afgevuurd. En zij zijn de enigen die daar antwoord op kunnen geven."
Ook nabestaande Silene Frederiks vindt het teleurstellend dat het onderzoek wordt stopgezet en dat het OM niemand meer gaat vervolgen. "De vraag waarom het is gebeurd, blijft onbeantwoord", zegt ze. "We hadden echt gehoopt dat er meer informatie los was gekomen over waarom er geschoten is." Volgens Frederiks blijft ook onduidelijk of vlucht MH17 expres is neergehaald of dat het toch een vergissing is geweest.
Spel hoog gespeeld
De nabestaanden zijn wel blij dat meer duidelijk is geworden over wie hoogstwaarschijnlijk eindverantwoordelijk was voor de ramp met het toestel van Malaysia Airlines. Volgens het JIT heeft de Russische president Poetin toestemming gegeven voor de inzet van zwaar luchtafweergeschut in separatistisch gebied. En er zijn volgens het onderzoeksteam "sterke aanwijzingen" dat daar ook het Buk-raketsysteem bij zat, waarmee het vliegtuig uit de lucht is geschoten.
"Poetin kan niet worden vervolgd omdat hij immuniteit heeft, dat weten we", reageert nabestaande Piet Ploeg. "Maar we weten nu ook dat hij zeer gedetailleerd op de hoogte is gehouden door zijn adviseurs over wat er allemaal precies gebeurde in de Donbas. Dat geeft aan dat dit spel heel hoog is gespeeld en dat is voor ons belangrijk."
Ploeg spreekt van groot nieuws:
Piet Ploeg: 'Poetin is dus persoonlijk betrokken geweest bij het beschikbaar stellen van het wapensysteem'
Meerdere nabestaanden hopen dat de bevindingen van het JIT over de rol van Poetin bijdragen aan de procedure die nog loopt bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Zowel Nederland, Oekraïne als individuele nabestaanden hebben daar een klacht ingediend tegen Rusland. Vorige maand besloot het Europees Hof dat hun zaak in behandeling wordt genomen. Het hof zal nu moeten vaststellen of de staat Rusland inderdaad verantwoordelijk is voor het neerhalen van vlucht MH17.
Rutte: mogelijke rol Poetin past in patroon
Ook premier Rutte denkt dat Nederland de informatie over Poetin kan gebruiken in al lopende zaken over vlucht MH17, zoals die bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. De mogelijke rol van Poetin past in een patroon, zegt hij: "Tegenwerken, onwaarheden, onrecht. En we weten sinds een jaar, sinds de verschrikkelijke oorlog van Rusland tegen Oekraïne, ook agressie en geweld op een massieve schaal."
Rutte voegt eraan toe dat hij pas echt tevreden is als alle verantwoordelijken voor het gerecht komen, veroordeeld worden en ook echt hun straf kunnen uitzitten: "Poetin geniet natuurlijk onschendbaarheid als president van zijn land, maar we weten uit andere zaken dat je moet vasthouden. Uiteindelijk kom je er."
'Geen afstel'
De premier erkent dat het een "tegenvaller" is dat het strafrechtelijk onderzoek nu wordt opgeschort. Hij had gehoopt dat er na de veroordeling van drie verdachten vorig jaar meer rechtszaken zouden komen tegen mensen "die meer aan de knoppen hebben gezeten". Volgens Rutte is het OM al veel verder gekomen, maar heeft het niet genoeg materiaal om er een rechtszaak mee te onderbouwen.
Hij benadrukt dat het onderzoek niet helemaal wordt afgesloten, maar tijdelijk wordt stilgelegd. "Hier komt geen afstel van. De boodschap die ik aan iedereen heb, is dat de hele wereld dit van dag tot dag blijft volgen."