Moedertaboes: 'Wat als ik mijn baby's hoofdje onder water laat zakken?'

Moedertaboes, bestaan ze nog? In deze reeks behandelen we de laatste onbesproken zaken rondom het moederschap. Deze week: zijn de beangstigende gedachten die je als nieuwe ouder kunt hebben normaal?

Wat als ik haar hoofdje nu in het water laat zakken of haar van de trap laat vallen? Wat gebeurt er als ik de kinderwagen een duwtje geef en de weg op laat rollen? "De meest verschrikkelijke gedachten gingen door mijn hoofd in de eerste weken nadat Lidia was geboren. Vreselijk voelde ik me daarover. Welke moeder bedenkt nou zoiets?", vertelt Maaike (achternaam bekend bij de redactie).

"Toen we meer gingen ondernemen met onze dochter namen de gedachten alleen maar toe. Overal zag ik mogelijk gevaar en doemden de meest vreselijke scenario's op. Ik schaamde me voor mijn gedachten en durfde er niet voor uit te komen."

Keukenmessen, ongelukjes en verdrinkingsgevaar

Je baby uit een raam laten vallen, de kinderwagen een drukke weg opduwen, het keukenmes dat 'per ongeluk' in de box belandt of weglopen tijdens het geven van een badje - dit soort nare of verontrustende gedachten hebben, komt bij heel veel moeders en vaders voor. Er is zelfs een woord voor: intrusies.

Uit een Amerikaans onderzoek (Abramowitz, 2016) blijkt dat 91 procent van de moeders en 88 procent van de vaders beangstigende gedachten en beelden over hun pasgeborene heeft. "Ik weet nog dat ik naar de tere handjes van mijn baby staarde en dacht: ik zou die gewoon eraf kunnen knippen met een heggenschaar", vertelt een van de respondenten. Een andere ouder vertelde dat hij zich voorstelde hoe hij een potlood in de fontanel van zijn baby zou steken.

Gedachten kunnen gepaard gaan met schuldgevoel of schaamte

"Intrusies komen eigenlijk heel veel voor bij jonge ouders. Denk maar eens aan de gedachte dat je je kind laat vallen als je de trap afloopt. Bijna elke ouder heeft deze gedachten weleens gehad. Die gedachte is eigenlijk ook al een vorm van intrusie. Hoewel het vaker voorkomt bij ouders met jonge baby's, kunnen intrusies ook voorkomen als kinderen al ouder zijn", vertelt Dorien Yassa, gz-psycholoog en eigenaar van online psychologiepraktijk Mom & Mind.

Yassa herkent ook het schaamtegevoel dat Maaike omschrijft. "Intrusies kunnen gepaard gaan met schuldgevoel of inderdaad een gevoel van schaamte. Veel vrouwen durven er niet over te praten uit angst om als slechte moeder te worden bestempeld. Want wie bedenkt nu zulke dingen over haar eigen kind? Het is belangrijk om te beseffen dat het hebben van dit soort gedachten niet betekent dat jij een slechte moeder bent. Het betekent juist dat jij een moeder bent die jouw kind zo goed mogelijk wil beschermen."

Waardoor worden intrusies veroorzaakt? Uit onderzoek (Abramowitz, 2016) blijkt dat de grote verantwoordelijkheid die je als ouder voelt om jouw pasgeboren baby in leven te houden deze verontrustende gedachten kan oproepen. "Wanneer een moeder zich zorgen maakt over een kinderwagen die het verkeer in rolt, zal ze het handvat steviger vastpakken. Intrusies zijn vaak adaptief", stellen de onderzoekers.

Loskomen van je verstand

Volgens Yassa is praten over intrusies belangrijk bij het voorkomen dat deze gedachten alleen maar erger worden. Wat kan nog meer helpen tegen intrusies?

"Er zijn bepaalde mindfulnessoefeningen die jou kunnen helpen om de gedachten die je hebt vanaf een afstandje te observeren en ook weer los te laten. Soms kan het ook helpen om de gedachte die je hebt hardop uit te spreken of een oefening te doen waarbij je meer afstand creëert van je gedachten. We noemen dit defusie - letterlijk loskomen van je verstand. Je kunt hierdoor leren dat wat er in je hoofd omgaat niet echt de waarheid is. Het is alleen maar een gedachte."

In sommige gevallen is het nodig om als moeder professionele hulp te zoeken. Het kan zijn dat intrusies jou te veel belemmeren in je dagelijks leven doordat ze ervoor zorgen dat jij niet goed functioneert en niet goed voor de baby kunt zorgen of een negatieve impact hebben op je nachtrust, zegt de psycholoog.

"Via de huisarts is een doorverwijzing naar een gz-psycholoog vaak mogelijk. Onder andere EMDR-therapie kan soms helpen om de lading van het beeld dat een moeder in haar hoofd heeft te verminderen."