Hoe komt een museum aan zijn collectie? Door schenkingen, door eigen collectievorming, maar er zijn ook musea ontstaan vanuit de collecties zelf, denk bijvoorbeeld aan privémusea als Museum Voorlinden in Wassenaar en Museum MORE in Gorssel.
Het Rotterdamse museum in aanbouw FENIX gaat iets heel nieuws doen: het vraagt de hulp van het publiek bij het opbouwen van de collectie.
Wim Pijbes, directeur van stichting Droom en Daad die het museum mogelijk maakt, heeft deze manier van collectievorming afgekeken van het National Museum for African Art, History and Culture in Washington.
"Uit gesprekken met dat museum werd duidelijk dat de collectie tot stand is gekomen door innamedagen te organiseren in alle staten van de VS", zegt Pijbes. "Hierdoor worden het verhaal, de cultuur en de geschiedenis van zwart Amerika niet op een top-down-, maar juist bottom-up-wijze getoond."
Pijbes wil dat ook in Rotterdam. "Een museum dat breed gedragen wordt en waar de objecten worden getoond en de verhalen verteld van en voor iedereen die verbonden is met migratie, vroeger en nu."
Het toekomstige museum is voor de collectie op zoek naar koffers. Heel veel koffers. En dus vragen ze het publiek om mee te helpen. De komende week zijn in het hele land inzamellocaties geopend, te beginnen dit weekend in Rotterdam, Amsterdam en Utrecht.
"We hebben ongeveer 2000 exemplaren nodig", zegt Rutger Doop, conservator geschiedenis van het museum. "De koffers gaan samen een kofferdoolhof vormen, vol met verhalen over vertrek en aankomst."
Alle soorten en maten zijn welkom. Het liefst met een bijzonder verhaal eraan gekoppeld, maar dat hoeft niet. "Dus we zijn niet alleen op zoek naar vluchtverhalen, maar ook naar reisverhalen. Alle verhalen die gaan over de bewegingen van mensen."
Doop heeft de afgelopen twee jaar zo'n 600 koffers bij elkaar gesprokkeld. "En dan loop je tegen bijzondere geschiedenissen aan", vertelt hij. "Bijvoorbeeld het verhaal van de grootmoeder van een Rotterdamse man, die naar aanleiding van een oproep in de krant een koffer aanbood."
De vrouw was in 1898 met die koffer vertrokken naar China, een bootreis van zes weken, om zich bij haar man te voegen, die ze nog nooit had gezien. Met de handschoen getrouwd, zoals ze dat toen noemden. Ze kreeg in China vier kinderen, maar concludeerde dat ze niet gelukkig was in haar huwelijk. In 1911 vertrok ze, samen met haar vier kinderen, per trein terug naar huis. Eenmaal terug in Nederland ontpopte ze zich als een vurig voorvechtster voor het vrouwenkiesrecht.
Het museum is ook op zoek naar de speciale militaire koffer waarmee KNIL-militairen na de onafhankelijkheid van Indonesië naar Nederland kwamen. Die is volgens Pijbes moeilijk te vinden. "Want die koffers zijn het symbool van terugkeer naar hun vaderland geworden. Die afstaan zou betekenen dat de droom is opgegeven."
"We hopen toch nog zo'n exemplaar te krijgen", besluit Pijbes. "En om toekomstige generaties mee te geven wat er nu in de wereld gebeurt, zouden we op den duur ook graag koffers van Oekraïense vluchtelingen opnemen."