N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Leefstijl Ouderen die gezond eten volgens een Mediterraan eetpatroon, hebben bijna een kwart minder risico op dementie.
Mensen die een Mediterraan eetpatroon aanhouden, krijgen in de loop van negen jaar tot 23 procent minder vaak dementie dan mensen die zich minder goed aan dat gezonde eetpatroon houden. Die risicovermindering was onafhankelijk van de erfelijke aanleg voor dementie. Het verband rolt uit een grote Britse studie die vorige week verscheen in het wetenschappelijke tijdschrift BMC Medicine. Het is een gedegen aanwijzing van het belang van een gezond eetpatroon bij het verkleinen van de kans op dementie.
Het Mediterrane eetpatroon omvat veel groenten en fruit, volle granen en peulvruchten, voldoende olijfolie, vis en noten, en weinig rood vlees, zuivel en bewerkte etenswaren zoals snoep en bewerkte snacks. Er zijn aanwijzingen dat eten volgens dit eetpatroon cognitieve achteruitgang remt. Maar of het een rol speelt bij het afremmen van de ziekte dementie is nog niet duidelijk.
De wetenschappers gebruikten de gegevens van ruim 60.000 zestigplussers die sinds 2009 allerlei medische gegevens en biologische monsters hadden afgestaan aan de UK Biobank. Zij hadden tussen 2010 en 2012 vijf keer op een vragenlijst met 238 soorten voedsel en dranken aangekruist wat zij in de 24 uur voor die meting hadden gegeten en gedronken. Dat was representatief voor hun eetpatroon in de jaren die volgden, bleek uit een steekproef vijf jaar later.
Met twee verschillende scorelijsten gingen de onderzoekers na in hoeverre het eetpatroon van de deelnemers overeenkwam met het Mediterrane. Per voedselcomponent konden deelnemers een punt scoren als die binnen het gezonde Mediterrane eetpatroon viel – bijvoorbeeld een punt voor minimaal 400 gram groenten per dag, minimaal drie stuks fruit per dag, minimaal drie keer per week noten, maximaal een maal per dag een glas frisdrank, en minder dan twee keer per week snoep of gebak.
Wijn is een bediscussieerd onderdeel van het Mediterrane dieet. Met zeven of meer glazen per week scoorden deelnemers een punt, en op één van de scorelijsten mocht dat zelfs ook andere alcoholische drank zijn. Dat is opmerkelijk, want het idee dat een glas wijn per dag gezond is, is al jaren verlaten. Geen alcohol drinken is beter.
Er kregen 882 deelnemers dementie, bleek uit ziekenhuis- en overlijdensregistraties tot maart 2021. De onderzoekers verdeelden de deelnemers in drie groepen: met een lage, een middelhoge of een hoge score. In de groep die zich het beste aan het Mediterrane eetpatroon hield, was het risico op dementie 14 tot 23 procent lager dan in de groep die zich het minst eraan hield.
Het verband lijkt ook te gelden voor mensen met een erfelijke aanleg voor dementie. Dat moet verder worden uitgezocht, eerdere studies vonden tegengestelde effecten.
Een nadeel van de studie is dat er alleen witte Britse en Ierse zestigplussers uit hogere sociaal-economische klassen in zaten. Dat komt doordat de gebruikte maat voor het erfelijke risico op dementie alleen geldt bij mensen met een Europese genetische samenstelling. De resultaten zijn daardoor niet te vertalen naar mensen met andere achtergronden.
Uit de studie kan ook nog niet worden opgemaakt of een gezond eetpatroon het lagere risico op dementie veroorzaakt. Maar de resultaten komen overeen met die van een andere recente studie, die op een compleet andere manier vergelijkbare effecten vond van twee gezonde en vergelijkbare eetpatronen, waaronder het Mediterrane. Daarin onderzochten Amerikaanse wetenschappers de hersenen van 581 tachtigplussers bij wie jaarlijks voedselvragenlijsten waren afgenomen in de tien jaar voor hun overlijden. In die hersenen telden de onderzoekers de ophopingen van de eiwitten bèta-amyloid en tau. Die zijn kenmerkend voor de meest voorkomende vorm van dementie, de ziekte van Alzheimer.
Op welke manier een gezond eetpatroon het ontwikkelen van dementie gunstig zou kunnen beïnvloeden is nog niet goed duidelijk
De gezondst etende groep had eiwitafzettingen alsof ze 12 tot 18 jaar jonger waren dan de minst gezond etende groep. Vooral de hersenen van mensen die in hun gezonde voedingspatroon ook minimaal zeven keer per week groene bladgroenten aten, hadden minder eiwitafzettingen, constateerden deze onderzoekers.
Op welke manier een gezond eetpatroon het ontwikkelen van dementie gunstig zou kunnen beïnvloeden is nog niet goed duidelijk. Mogelijk komt het doordat een gezonde leefstijl hart- en bloedvaten in een goede conditie houdt. Het verband tussen een Mediterraan eetpatroon en een lager risico op hart- en vaatziekten is al vaak aangetoond.