1 april komt er weer aan. En ieder jaar wordt de haat van Villamedia-redacteur Trudy Brandenburg-Van de Ven tegen de bijbehorende 'grappen' op die dag een beetje groter. 'Als journalist werkzaam bij een medium dat zich specifiek op journalisten, fotografen en andere media-geïnteresseerden richt wil je liever geen uitglijder maken. Journalisten zijn er namelijk altijd als de kippen bij om je te wijzen op een fout. Daarbij vind ik dat de traditie om elkaar voor de gek te houden behoorlijk aan inflatie onderhevig is nu er zoveel desinformatie en nepnieuws rondgaat. Vandaar mijn oproep aan journalisten, fotografen, media en bedrijven om gewoon te stoppen met die onzin. Ga lekker je ome Henk voor de gek houden, maar hou het buiten de media.'
Voor wie niet zonder grappen kan. Wikipedia heeft een hele lijst met grappen die teruggaat tot de jaren 60 van de vorige eeuw (ook grappen gemaakt door media-organisaties).
Ook Adformatie heeft een aardige lijst verzameld van de afgelopen jaren.
Om eerst maar met de billen bloot te gaan (dan heb ik dat alvast gehad), in welke ‘grappen’ ben ik de afgelopen jaren getuind? In 2015 was er het bericht van rechtbankverslaggever Chris Klomp die op Twitter meldde de journalistiek te gaan verlaten om voorlichter te worden bij het Ministerie van Veiligheid en Justitie. Hij zei het zelf, dus wie ben ik op om daar in eerste instantie vragen bij te stellen? Als journalisten een andere baan krijgen dan noteren wij dat bij Villamedia. Ik tikte dat netjes op. Om later toe te moeten geven dat het om een 1 aprilgrap ging.
Gelukkig valt 1 april in het weekend
Mijn haat voor die dag is nu zo erg aan het worden dat ik het liefst vrij wil zijn op of rond die datum. Ik ben blij dat 1 april dit jaar in het weekend valt, want dan werk ik niet. Alleen, wat het nog moeilijker maakt om een ‘grap’ te herkennen: ze worden niet meer alleen op 1 april gemaakt. Een andere ‘grap’ waar ik bijvoorbeeld intrapte was op 19 maart 2019. Ja, je leest het goed, bijna twee weken voordat het überhaupt 1 april is! Maar goed, dat had een reden, het viel op de Joodse feestdag Poeriem. Ken je die mop van hoofdredacteur Esther Voet die ging vertrekken bij het Nieuw Israëlitisch Weekblad (NIW)? Nou, die ging niet. Haha. Ik lach me kapot.
Geen commentaar
Wat me toen stoorde was dat ze zelfs bij navraag door een journalist niet echt voor de grap uitkwam. Een stunt die woordvoerders van marketingbedrijven de afgelopen jaren ook steeds vaker uithalen. Zoals vorig jaar toen persbureau Associated Press schreef dat de Amerikaanse tak van Volkswagen in het vervolg de merknaam Voltswagen zou gaan voeren omdat het bedrijf hoog inzet op de productie van elektrisch aangedreven auto’s. Ook bij navraag werd de leugen volgehouden. Een ongeschreven regel is toch dat, als je eenmaal bent betrapt, de grapjas opbiecht dat het om een aprilgrap gaat?
Grappen iets dichter bij huis zijn er natuurlijk ook. In 2018 meldde 412TV, een lokale nieuwssite uit Oss te zijn overgenomen door TMG. Die uitgever wist echter van niets.
En in 2019 ging een verlate 1 aprilgrap van het Limburgse marketingbedrijf marketingbedrijf The Next Crowd zelfs de wereld over. Het bedrijf zou door de Amerikaanse overheid zijn geselecteerd om personeel te vinden dat Trumps beruchte muur met Mexico zou helpen bouwen. Het bleek echter te gaan om aandacht te genereren voor een nieuwe site van het bedrijf.
Strijd tegen nepnieuws en desinformatie
De impact van de ‘grappen’ varieert en voor sommigen is het misschien klein bier. De een kan er ook beter mee omgaan dan de ander. Ik val duidelijk in het laatste categorie. Heb ik al gezegd dat ik 1 april haat? Maar goed, het punt dat ik wil maken is dat het voor media in de afgelopen jaren al moeilijk genoeg is om desinformatie en nepnieuws te bestrijden. En dan moeten zij zich ook nog eens inspannen om te controleren of iets een 1 aprilgrap is. Het is inmiddels elke dag opletten geblazen.
Want voor je het weet word je voor het PR-karretje gespannen. Zoals Omroep Brabant in 2018 overkwam. Bij werkzaamheden aan het gebouw van museum het Markiezenhof in Bergen op Zoom zou een ingemetseld boek zijn ontdekt van 400 jaar oud. Het bleek onderdeel van een promotiecampagne, waarbij ook zogenaamde ‘experts’ werden opgevoerd die in diverse media over onder meer conservering van het boek spraken. Kwalijk, oordeelde hoofdredacteur Renzo Veenstra toen, omdat de gemeente het nepnieuws zélf verspreidde. De betrouwbaarheid van verschillende media wordt op die manier te grabbel gegooid vulde een hoofdredactioneel van BN/De Stem aan. En zo is het.
Het Parool had vorig jaar wel een goede oplossing voor het marketingbedrijf dat een ‘grap’ volhield. De ‘grap’ was dat er een nieuwe flitsdienst voor boodschappen was die door hardlopers zou worden bezorgd. De krant moest het artikel terugtrekken toen bleek dat het een PR-stunt was. Het Parool was not amused en het betreffende bedrijf werd in de ban gedaan. Hit them where it hurts. Ik ben voor. Tot die tijd: een gewaarschuwd mens telt voor twee.