Robin Utrecht
Heleen Ekker
redacteur Klimaat en Energie
Reinalda Start
researchredacteur
Heleen Ekker
redacteur Klimaat en Energie
Reinalda Start
researchredacteur
Oud-minister Henk Kamp (Economische Zaken) had vanmiddag op gezette tijden last van geheugenverlies tijdens zijn tweede ondervraging voor de Parlementaire Enquête Gaswinning. Zo herinnerde hij zich niet dat de bazen van Shell en ExxonMobil aanwezig waren bij een gesprek op het ministerie over een nog vertrouwelijk advies om minder gas op te pompen. Dat advies was afkomstig van de onafhankelijke toezichthouder op de gaswinning, Staatstoezicht op de Mijnen (SodM).
Kamp wil niet uitsluiten dat hij betrokken was bij de voorbereiding van het gesprek, maar noemt het terugkijkend "geen fraaie setting". Het was een spannende tijd, zei hij, en daarom wilde hij alle partijen bijeen brengen zodat iedereen op elkaar kon reageren.
Oud-directeur Van der Meijden van toezichthouder SodM voelde zich erdoor overvallen. De verhouding met het ministerie van Kamp omschreef Van der Meijden vorige week als een "sluimerende oorlog". Kamp snapt daar niks van, bleek vandaag.
"Heel vreemd dat ik daar nooit iets van gemerkt heb. Ik kan me er niks bij voorstellen", zei hij. Dat zowel oud-topman Van der Meijden als diens voorganger Jan de Jong zich niet serieus genomen voelden door het ministerie, snapt Kamp ook niet. Hij vond ze "veel belangrijker" dan gaswinningsbedrijf NAM.
Overheidsfinanciën leidend
Tijdens het verhoor ging het veel over het niveau van de gaswinning en waarom dat niet werd teruggeschroefd, ook al werden de aardbevingen in Groningen gevaarlijk. Ook hier liet het geheugen Kamp af en toe in de steek. Zo herinnerde hij zich niet dat de overheidsfinanciën in 2015 leidend waren bij het gaswinningsniveau.
De parlementaire enquêtecommissie achterhaalde dat Kamp wilde vasthouden aan het winnen van 39,4 miljard kuub aardgas in dat jaar, omwille van die overheidsfinanciën. Kamp weet nog wel dat hij destijds sprak met de NAM en moederbedrijven Shell en ExxonMobil , maar niet hierover. Kamp: "Tsja ik heb wel meer dingen gehoord de afgelopen tijd waarbij dingen beweerd worden die ik me niet herinner. Dit is daar een voorbeeld van."
Gaandeweg het ministerschap van Kamp verzuurde de relatie met Shell en ExxonMobil, bleek tijdens het verhoor. Begin 2016 stuurden de Nederlandse bazen van de energiemaatschappijen een boze brief aan de minister. Daarin verzette ze zich tegen een verlaging van de gaswinning in Groningen, "zonder dat vaststaat dat veiligheidsoverwegingen daartoe aanleiding geven".
Eigenaren van het gas
Het raakt de kern van de samenwerking tussen de multinationals en de Nederlandse Staat, vonden de 'olies', zoals de bedrijven op het ministerie worden genoemd. "Ze hadden mij al eerder een brief gestuurd", zei Kamp, "waarin ze zeiden: besef wel dat wij de eeuwigdurende concessie hebben, en dat wij de eigenaar van het gas zijn. En wij willen dat gas op een economisch verantwoorde manier kunnen winnen. Als je niet om veiligheidsredenen lager gaat zitten dan wat het SodM zegt, dan tast je ons aan in ons eigendom."
De commissie ging vandaag opnieuw in op de hoge gaswinning in 2013, het jaar van de zwaarste aardbeving tot nu toe in Groningen. Gasunie-topman Hoevers zei eerder dat het mogelijk was geweest om in dat jaar veel minder gas op te pompen. Kamp verweerde zich door erop te wijzen dat de stikstofinstallaties, die nodig zijn om ander gas dan het Groningse gas te kunnen gebruiken, mogelijk onvoldoende operationeel waren. Maar volgens Hoevers waren ze prima in orde.
Kamp erkende tegenover de commissie dat het niet goed is gegaan met de versterkingsoperatie in Groningen. Maar hij verdedigde zich door te zeggen dat hij vol goede bedoelingen zat. "We bedachten voortdurend nieuwe oplossingen, maar al met al werd het zo ingewikkeld dat je er helemaal in vastliep."