Door Tim Wijkman-van Aalst
ChatGPT is de laatste tijd veel in het nieuws en dat leidt tot veel vragen op ons reactieplatform NUjij. Van wie is ChatGPT eigenlijk? Waar haalt de chatbot de informatie vandaan en hoe betrouwbaar is die? Onze techredactie legt het uit.
Sinds eind november kan iedereen ChatGPT gratis uitproberen. Het gaat nu nog om een openbare test. Waarschijnlijk zal het gebruik van het programma in de toekomst geld gaan kosten.
Wat is ChatGPT?
ChatGPT is een soort chatbot met kunstmatige intelligentie. Je kan een gesprek voeren met ChatGPT, maar ook geholpen worden met opdrachten en vragen als 'Geef me drie recepten voor pasta met kip', 'Wat zijn de vijf leukste uitjes in Den Bosch?' en 'Hoe kan ik het best een muur schilderen?'
ChatGPT kan ook helpen op school. Je kan vragen om een opstel van vijfhonderd woorden over de Tweede Wereldoorlog, vijf originele invalshoeken voor een verhaal over economische crises, of een samenvatting van een ingewikkelde tekst in tweehonderd woorden.
De antwoorden zijn vaak bruikbaar en goed, maar soms is ChatGPT nog wat houterig. Ook kan het programma onjuiste informatie geven.
Van wie is ChatGPT?
De chatbot is van het Amerikaanse bedrijf OpenAI. Die onderneming is in 2015 opgericht door een aantal vooraanstaande mensen uit de techwereld, onder wie Elon Musk (bekend van Tesla, SpaceX, Twitter), Reid Hoffman (medeoprichter van LinkedIn) en Peter Thiel (medeoprichter van PayPal).
De oprichters hebben samen geld bij elkaar gelegd om ChatGPT te gaan maken. In de afgelopen jaren hebben bedrijven als Amazon, het Indiase IT-bedrijf Infosys, Microsoft en investeringsfonds Khosla Ventures miljarden dollars in het bedrijf geïnvesteerd.
Waar komt informatie in ChatGPT vandaan en hoe betrouwbaar en actueel is die?
Het systeem achter ChatGPT is gevuld met honderdduizenden nieuwsberichten en wetenschappelijke publicaties. De meeste bronnen die daarvoor zijn gebruikt, zijn vóór 2021 verschenen. De chatbot heeft daardoor minder kennis van actuele gebeurtenissen.
De makers van ChatGPT hebben de kunstmatige intelligentie (AI) al deze teksten laten 'lezen'. Daarmee heeft het systeem geleerd hoe taal werkt en hoe teksten geschreven worden. Ook heeft de AI alle kennis uit de gelezen artikelen onthouden. Daarmee kan het systeem vrijwel alle vragen in natuurlijke taal beantwoorden.
Als de informatie in het programma onjuist of onvolledig is, kan ChatGPT ook onjuiste antwoorden geven. Ook bestaat de kans dat het programma onbedoeld discrimineert of vooringenomen is. Als de AI bijvoorbeeld in veel artikelen heeft gelezen dat een terrorist een man met een tulband is, zal het systeem een aanslagpleger ook zo beschrijven.
Moet het onderwijs ChatGPT verbieden, bestrijden of gebruiken?
Het onderwijs is op dit moment nog niet voorbereid op ChatGPT. Studieopdrachten zijn vaak zo samengesteld dat de chatbot ze in een handomdraai kan uitvoeren. Scholieren en studenten hebben dat al ontdekt, maar ze leren er waarschijnlijk weinig van.
Scholen zullen proberen misbruik met ChatGPT op te sporen. Bijvoorbeeld met programma's die gegenereerde teksten kunnen herkennen. Maar dat is een kat-en-muisspel.
Experts denken dat het onderwijs ChatGPT moet omarmen. Scholieren en studenten groeien op met AI. Het onderwijs moet de nieuwe generatie hierin opleiden. Daarvoor moeten studieopdrachten aangepast worden, bijvoorbeeld door informatie uit ChatGPT te gaan bestuderen, analyseren en controleren.
Werkt NU.nl al met ChatGPT?
NU.nl gebruikt ChatGPT op dit moment alleen voor experimenten. Zo wordt getest of de chatbot een goede samenvatting kan maken van nieuwsberichten.
Zo'n samenvatting zou bijvoorbeeld gebruikt kunnen worden voor updates op sociale media. Daarnaast wordt gekeken of de chatbot kan helpen bij het maken van pakkende koppen voor onze artikelen.
Kan AI zo slim worden dat het menselijke beslissingen neemt?
AI kan de manier waarop mensen beslissingen nemen, in grote lijnen leren en nadoen. Maar bij mensen speelt gevoel en emotie ook een belangrijke rol bij het nemen van een beslissing.
Dat is iets wat AI niet kan. Kunstmatige intelligentie maakt een berekening van hoe groot de kans is dat een bepaalde keuze gemaakt wordt.
Als het systeem geleerd heeft dat het antwoord op de vraag 'wil je een zakdoek' tweehonderd keer nee en twee keer ja is, dan besluit het systeem zeer waarschijnlijk dat het antwoord de volgende keer 'nee' moet zijn. Maar stel dat iemand verdrietig is, dan moet het antwoord toch 'ja' zijn.
Dat laat zien dat AI geen rekening houdt met het gevoel of emotie van dat moment. Helemaal volmaakt is de kunstmatige intelligentie dus nog niet.