N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Recensie Boeken
Jeugdroman Over de ontluikende vrijerij tussen twee jongens schrijft Rindert Kromhout ontroerend. Maar door alle aandacht voor het Italiaanse decor doet de jeugdroman regelmatig geforceerd aan.
De nieuwe jeugdroman van Rindert Kromhout, De poppenspeler van Lampedusa, speelt zich af in het Rome van 1948. De Cinecittà lonkt, en in het Caffe della Pace zitten Federico Fellini en Luchino Visconti te babbelen over de neorealistische films die ze willen maken. Schrijversechtpaar Alberto Moravia en Elsa Morante zijn aan de tafel ernaast aangeschoven. Ze zitten in dit verhaal aan de figurantentafel. Het verhaal gaat over de 18-jarige Matteo die acteur wil worden, hij is bevriend met hen, maar vooral met Davide. Met hem beleeft hij een intieme vriendschap die hem aan het twijfelen brengt over zijn eigen geaardheid. ‘Davide was Davide, hij hield van hem, al was die liefde niet fysiek. Of wel? Christus, wat ingewikkeld.’
Het verhaal tussen Matteo en Davide van ontluikende genegenheid en vrijerij is ontroerend. Kromhout weet de hunkering en twijfel waarmee jonge liefde vaak gepaard gaat goed te vangen. ‘Ze worstelden, ze zwommen, versloegen de golven, grepen elkaar vast, lieten elkaar los en renden naar het strand.’ En al speelt deze ontdekkingstocht naar elkaar zich vanwege tijd en land natuurlijk af onder de mantel van onzichtbaarheid, hij voelt volstrekt natuurlijk en open. Jammer is dan wel dat de relatie verder niet erg uitgediept wordt. Het lijkt alsof Kromhout zijn research over Italië belangrijker vindt dan het verhaal.
Wie Italianen een beetje kent, weet dat ze graag praten over kunst en cultuur, maar in De poppenspeler van Lampedusa voelen de soms langdradige gesprekken over Italiaanse film en literatuur meer dan eens geforceerd. Ze lijken vooral achtergrondinformatie te willen geven over het werk en leven van kunstenaars en het Italiaanse neorealisme. Zonde, want het verhaal van Matteo en Davide is zo de moeite waard.
Matteo komt er gaandeweg het boek achter dat hij geen acteur wil worden maar iets wil doen voor de straatkinderen van Rome. Hij wil marionettentheater maken voor de wezen en halfwezen die bedelen voor hun bestaan nadat de oorlog ze vaderloos heeft achtergelaten. Ondanks een aantal mooie scènes lukt het Kromhout niet om Rome het natuurlijke decor van de roman te laten zijn. Dat komt voornamelijk doordat álles completamente Italiaans moet zijn. Matteo is nog niet uit bed of hij heeft al trek in een bord pasta van zijn moeder. Als Matteo een brommertochtjes maakt met een vriend, vraagt deze hem te doen alsof hij Rome voor het eerst ziet. Dat voelt toch als een truc om de lezer de topattracties te laten zien. Als zijn nichtje Chiara vakken vult in de winkel van haar opa doet ze dit met blikjes ansjovis. Dan ben je wel even bezig. Ze heeft daar de tijd voor, want haar moeder wil om mysterieuze redenen niet met haar naar buiten. Waarom wordt niet helemaal duidelijk. Het verhaal loopt tamelijk abrupt af met de verwezenlijking van Matteo’s droom: een marionettenvoorstelling en het vertrek van Davide naar Bologna.
Wat volgt is een epiloog waarin Matteo stokoud is en op Lampedusa geïnterviewd wordt voor een boek. Hier worden alle verhaallijntjes die nog openlagen vastgeknoopt. Matteo heeft Davide nooit teruggezien, Chiara bleek het kind van een Duitse soldaat waardoor haar moeder uit schaamte niet met haar over straat durfde en Matteo maakt inmiddels op hoge leeftijd poppenspel voor migrantenkinderen uit vluchtelingenkampen. Het is een vreemde constructie die het toch wel sfeervolle en meeslepende verhaal bruut afkapt en afrondt.
Wat beklijft na het lezen is die heerlijke liefde in een wat geromantiseerd naoorlogs Italië. Het drukke gezin, het gekrakeel in cafés van jongeren die zich hardop afvragen of ze een verloren generatie zijn. De onbeholpenheid en onverzettelijkheid van mensen tegen de achtergrond van de wederopbouw. De scènes die, zonder de dikke saus van research en met iets minder clichés erin, neorealistisch zouden kunnen worden genoemd.