N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Interview
Muziektheater Een gestrande olietanker en geperverteerde koopmansgeest, daarover gaat Kaapdiegoeiekoop. Twee jaar na de afgeblazen première is de voorstelling „actueler dan ooit”.
Als je komt aanlopen over het strand van Bergen aan Zee rollen de diepe beats je tegemoet. Op een hoge stellage staat iemand te schreeuwen, een groepje zangers ramt op olievaten. Een woeste kapitein tiert over money en doekoe: pecunia non olet, geld blijft geld. Die VOC-mentaliteit, toch? In de muziektheatervoorstelling Kaapdiegoeiekoop van Silbersee en Gouden Haas komen de werkelijke kosten van eeuwen van zorgeloos kapitalisme in beeld: een besmeurde leefwereld en een onzekere toekomst. Donderdag gaat de voorstelling in première tijdens Karavaan Festival. In juni is Kaapdiegoeiekoop te zien op Oerol.
De doorloop in de brandende zon is een virtuoze en hoogenergetische carrousel van indringende of geestige scènes. In de pauze vertellen schrijver Jibbe Willems en componist Frank Wienk over hun voorstelling, die eigenlijk twee jaar geleden al in première zou gaan. Corona gooide roet in het eten; maar waar sommige producties na zo’n lange tijd hun urgentie verliezen, is met Kaapdiegoeiekoop eerder het omgekeerde aan de hand: „Dit verhaal is actueler dan ooit – helaas”, zegt Willems.
Kaapdiegoeiekoop is het slotdeel van het door Silbersee geïnitieerde operadrieluik Eilanden over ‘oer-Hollandse thema’s’. Willems schreef ook de libretti van de eerdere delen Dijkdrift (muziek van Monteverdi en Raaf Hekkema) en Aardappelvreters (muziek van David Dramm). Nu neemt hij de Hollandse koopmansgeest op de korrel. Een VOC-kapitein zwerft al honderden jaren over de zeeën, als een verdoemde Vliegende Hollander. Deze ‘Capiten’ is onderweg om vervuilde diesel te dumpen in Afrika als zijn vrouw zwanger blijkt. Zijn exploitatiedrift en de klimaatcatastrofe krijgen opeens een persoonlijk tintje: de leefwereld die hij mede-vernietigt is immers óók die van zijn toekomstige kind.
Willems creëerde een compleet nieuwe taal voor de voorstelling, samengesteld uit flarden Papiaments, Sranantongo, Afrikaans en Indonesisch – gebieden waar Nederland „met zijn koloniale laars op heeft getrapt”, aldus Willems. Het is een swingend taalbrouwsel, vindingrijk toch steeds begrijpelijk („capiten es mi! / ek blaas ni wit die winti mee / o nee / die winden follo mi”). Acteur en rapper Guus van der Steen, die de rol van ‘Capiten’ vertolkt, heeft zich die taal op indrukwekkende wijze eigen gemaakt: zijn monoloog ‘Geld es geld’, begeleid door de ontregelende breakbeats van componist Wienk, klinkt als de vuigste progressieve hiphop denkbaar.
Ook Wienk kruidde zijn muzikale mix met ingrediënten uit voormalige koloniën, zoals Indonesische gamelan en steeldrums uit de Caraïben. Daarnaast bevat zijn partituur een stevige laag pop en elektronica. Wienk is al jaren kernlid van Slagwerk Den Haag, maar heeft ook een carrière als beatmaker onder het pseudoniem Binkbeats. Met zijn videoreeks Beats Unraveled, waarin hij met live-ingespeelde loops bekende tracks van producers als Aphex Twin of Madlib covert, trok hij miljoenen views op YouTube.
Klimaatontkenners-boyband
Wienk: „Voor mij waren dat altijd twee verschillende dingen. Maar mensen uit de klassieke hoek vinden mijn elektronische werk ook tof, en nu word ik gevraagd voor dit soort projecten.” Volgens hem heeft het te maken met het bredere besef dat de dingen ‘anders’ moeten: ook de muziekwereld zoekt naar nieuwe vormen om het failliet van onze manier van leven aan te kaarten. Eerder maakte Wienk twee scores voor Club Guy & Roni, net als Silbersee een avontuurlijk multidisciplinair georiënteerd gezelschap.
Kaapdiegoeiekoop is een mozaïek van scènes en tableaus die sterk verschillen qua sfeer en stijl. Zo is er een hitsige ode aan de diesel, een klimaatontkenners-boyband – compleet met autotune – én verfijnde koorzang, waarvoor Wienk naar eigen zeggen een ‘Bach-remix-methode’ gebruikte. Regisseur Gienke Deuten van Gouden Haas en muzikaal leider Romain Bischoff van Silbersee smeden het samen tot een totaaltheater waarin de hele cast, onder wie leden van Slagwerk Den Haag en koor Consensus Vocalis, met overgave zingt, speelt en danst. „Iedereen blij – vooral wij!”, schreeuwen ze, beukend op lege olievaten, vanuit hun op de klippen gelopen tanker, terwijl de giftige smurrie de zee in gutst: een treffende verbeelding van onze collectieve hypocrisie.