Vrijdag komt de Zweedse defensiecommissie met een advies over de toetreding tot de NAVO. Dit zal het standpunt van de regering beïnvloeden over het wel of niet toetreden. De Finnen zijn inmiddels al om. De premier en minister-president van het land hebben laten weten dat ze - waarschijnlijk ergens in de komende dagen - een aanvraag gaan indienen.
De Finnen en de Zweden hebben veiligheidsgaranties toegezegd gekregen van onder meer de Verenigde Staten en de Verenigde Staten, en minister van Buitenlandse Zaken Hoekstra zou begrip hebben mocht er een dergelijk verzoek bij de Nederlandse overheid belanden. 'Daar zouden we met een positieve blik naar kijken', zei hij in de Tweede Kamer, tevens doelend op een bredere Europese samenwerking. 'Dan ligt het overigens voor de hand om dat breder te doen.'
Lees ook | Oorlog Oekraïne verzandt in patstelling
Buitenlandcommentator Bernard Hammelburg denkt dat de boodschap achter de woorden van Hoekstra vooral passief op te vatten is. 'Als de Finnen en Zweden besluiten om toe te treden en de hele NAVO is daar voor, dan zijn wij dat ook', zegt hij. 'Er is in dit geval geen specifieke rol voor Nederland, dit is een besluit dat Finland en Zweden zelf moeten nemen. Het feit dat Amerika en Engeland al veiligheidsgaranties hebben gegeven is goed en ook zeker logisch, want er was al een overeenkomst. Een soort associatie tussen de NAVO en deze landen.'
Artikel 5
Hammelburg noemt de uitgesproken veiligheidsgarantie van de VS en het VK géén artikel 5. 'Het is gewoon een land dat een ander land te hulp schiet, maar stel nou dat de Britten Finland helpen als ze worden aangevallen, wat op zijn beurt weer leidt tot een aanval op Britse soldaten. Op dat moment geldt artikel 5 wél, want dan vallen de Russen een NAVO-partner aan. Biljarten via de band dus. Het komt er op neer dat de landen zeggen dat het officieel geen schending van artikel 5 zal zijn, maar dat ze het wel zodanig zullen handhaven.'
Lees ook | Kogel is door de kerk: Finland opteert voor NAVO-lidmaatschap
De Russen zijn er allesbehalve blij mee, en dreigen met consequenties. Het plaatsen van nucleaire wapens langs de Finse grens zou een mogelijke actie zijn volgens Hammelburg. 'Ze hebben het gehad over meer kernwapens langs de grens, al weet ik niet of dat veel uitmaakt. Er staat al een hele zwik. Ik weet niet op welke wijze ze praktisch gesproken uiting kunnen geven tot die woede, anders dan door het te zeggen.'
Aanvraagprocedure
Als Finland en Zweden tot de EU toe zouden treden, zou dat sneller dan gemiddeld zijn. 'Normaal duurt het ongeveer een jaar', aldus Hammelburg. 'Maar het kan dus ook sneller. Vier maanden is heel snel, en het zou me niets verbazen als ze het sneller doen. Voor de aanvraag moet een land aan bepaalde criteria voldoen. Zijn het democratieën, zijn het nette landen, passen ze erbij, et cetera. En op al die vragen zegt iedereen in feite 'ja', dus ze voldoen aan de voorwaarden. Het kan dus heel snel gaan.'
Lees ook | Groot-Brittannië geeft Zweden en Finland veiligheidsgaranties tegen Rusland
Maar, is dat wel zo? De Turkse president Recep Tayyip Erdogan - wiens land al sinds 1952 bij NAVO aangesloten is - sprak zich op vrijdagmiddag nog uit tégen toetreding van beide landen. 'We hebben geen positief oordeel. Scandinavische landen zijn als gasthuizen voor terroristische organisaties', zei hij. Erdogan beschuldigde Stockholm en Helsinki van 'het herbergen van PKK-terroristen', verwijzend naar de Koerdische Arbeiderspartij.
Voormalige leiders van Turkije hebben volgens Erdogan een fout gemaakt door Griekenland eerder toe te laten treden tot de NAVO. 'We willen niet een tweede fout maken.' Als Turkije zich niet achter de eventuele aanvragen van Zweden en Finland schaart, betekent dit dat die landen geen lid kunnen worden van het bondgenootschap.