Binnen twee maanden mag u weer opdraven om uw stem in te leveren, aansluitend mag u jaren geld afgeven. Net zoals in het zonnige Turkije krijgt u bij de deur van het stemlokaal wat handgeld. Koopkrachtplaatjes zijn bijgestuurd, iedereen krijgt er iets bij. De kiezer is een blij ei. Voor maximale media-aandacht in de zendtijd voor politieke partijen lekten deze details weer vlak voor Prinsjesdag.
Er zit een denkfout in deze koopkrachtplaatjespolitiek. Gezinnen die door een onvoorziene, ongewenste en onbekende samenloop van diverse nationale en lokale belastingstelsels, toeslagen en andere ondersteuning altijd fors buiten de boot vallen en niet rond kunnen komen, zijn met een paar procent erbij nog lang niet uit de shit. Wie het zijn weet niemand, want ons herverdelingssysteem is te complex.
Die groep is wel vrij groot. Zelfs na de koopkrachtreparaties van het kabinet blijven 5,1% van de kinderen opgroeien in armoede. Ze worden niet bereikt, ze krijgen geen kans op een eerlijke start. Dit heeft een negatief effect op hun ontwikkeling, wat een leven lang misgelopen belastingafdracht en extra druk op sociale voorzieningen oplevert. Onderwijs is duur, onwetendheid is duurder.
Deze schattingen zijn op voorwaarde dat werkende ouders alle regelingen kennen, begrijpen en aanvragen, en vervolgens alles correct wordt toegewezen en uitbetaald. Sociaal raadslieden zijn daar al tien jaar vernietigend over: “De alleenstaande ouder ontvangt 11 inkomenselementen, afkomstig van 8 instanties; 18 (digitale) formulieren per jaar, 80 betalingen per jaar” via PDF p13.
Dit maakt de wirwar van inkomensafhankelijke regelingen ongeschikt voor de zwakkeren in de samenleving, want het is een stevige studie en arbeidsintensief om dit kloppend te krijgen en te houden. Er hoeft maar iets fout te gaan in alle bijbehorende communicatie of bureaucratie en er valt weer een gezin onder het bestaansminimum. 100.000 mensen zijn afhankelijk van de voedselbank.
Dit maakt het stelsel fraudegevoelig en onvoorspelbaar, omdat de losse beslissingen en betalingen te klein zijn om fatsoenlijk te controleren. Sowieso is de informatievoorziening binnen de fiscus te gefragmenteerd en fragiel om burgers te controleren, wetswijzigingen door te voeren of in te schatten wat de bewuste en onbewuste effecten zijn van nieuw beleid. De fiscus is stuk en blijft stuk.
Dit maakt het aan de politieke kant kwetsbaar omdat het onmogelijk is om over zo'n brei nog effectief te debatteren of te oordelen. Wie stuurt op gemiddelden, is blind voor de populatie. Ik vraag me af hoeveel politici onze inkomenspolitiek nog geheel overzien. Zelfs het komende kabinet wordt haar regeerperiode louter een gevangene van eerder ingeslagen beleid. Dit worden zombies op zetels.
Er worden fiscale prikkels bedacht, maar wie kan na een dag serieus werken en de opvoeding nog alles uitzoeken als de kinderen slapen? We betalen nu voldoende accijns om automobilisten uit de melkkoe te pesten, maar kan iemand wel van baan, eigen bedrijf of woning wisselen om dichterbij te gaan werken!? Hoe gaat een huurder de hogere energiebelasting te lijf als deze niet mag isoleren?
Kijk je naar de marginale belastingdruk (hoeveel belasting u moet betalen over de laatste euro die u hebt verdiend) dan blijkt het toptarief voor arbeiders 91%. Bedrijven betalen 25,8%. Dit maakt het voor veel mensen niet lonend om carrière te maken, of een dagje meer te werken. De fiscale prikkel ontbreekt. De berekeningen van Omtzigt bestaan deels uit lege en ontbrekende kolommen...
We nemen bijvoorbeeld niet mee dat iemand die een dagje meer gaat werken, misschien ook extra reiskosten gaat maken. Een keertje extra tanken, met het openbaar vervoer of je zoveelste gestolen elektrische fiets kost meer dan de laatste 9% die je nog mocht houden. Je extra netto geld zie je zo meerdere keren wegwaaien en verdwijnen in onvermijdbare kosten. Thuisblijven is gratis.
Het demissionaire kabinet houdt vol dat de extra wensen van de Tweede Kamer om de koopkracht volgend jaar te verbeteren niet helemaal in orde zijn. Ze overtreden begrotingsregels, de effecten zijn niet duidelijk en de financiering deugt niet. Precies hetzelfde geldt ook voor onder andere de miljoenennota. (PDF) Oppositie & coalitie hebben elkaar gevonden in een wedstrijdje moddergooien en potverteren.
Alle nieuwe koopkrachtreparaties die het kabinet voorstelde, missen dekking vanuit de inkomsten van het rijk. Ze worden allemaal gefinancierd vanuit een gemaximeerd begrotingstekort op het domste moment ooit. Dit is gratis bier van een premier die vlak voor een depressie de kroegbaas achterlaat met een onbetaalde rekening. Zijn opvolger mag aftikken en 17 miljard bezuinigen.
AVROTROS Radar nam de moeite langs te gaan bij de werkende ouders die het hardst zijn getroffen in de kinderopvangtoeslagenaffaire. Kijk deze tien minuten om een beeld te krijgen hoe de fiscus op industriële schaal fiscaal ging kopschoppen en blijft door schoppen. Het is de vertrekkende coalitie nog niet gelukt slachtoffers hun eigen dossiers of hun eigen geld te geven. De wond blijft open.
Een wisseling van de wacht is de eerste stap naar een open overheid.