EPA
De Iraanse regering heeft de Britse ambassadeur in Iran ontboden op het ministerie van Buitenlandse Zaken. Volgens het staatspersbureau Mizan moest de ambassadeur zich daar melden vanwege "ongebruikelijke inmenging" van het Verenigd Koninkrijk in Iraanse veiligheidszaken, doelend op de Britse reactie op de executie van de Brits-Iraanse Alireza Akbari.
Eerder vandaag werd bekend dat de oud-politicus in Iran is opgehangen vanwege vermeende spionageactiviteiten voor de Britse geheime dienst. Premier Sunak van het Verenigd Koninkrijk noemt dat in een reactie een "meedogenloze en laffe daad, uitgevoerd door een barbaars regime zonder respect voor mensenrechten".
Sancties voor procureur-generaal
De Britse minister Cleverly van Buitenlandse Zaken waarschuwt dat de Britten de executie niet over hun kant zullen laten gaan. Hij heeft de Iraanse zaakgelastigde in het Verenigd Koninkrijk op het matje geroepen en de invloedrijke Iraanse procureur-generaal Mohammad Jafar Montazeri sancties opgelegd. Zijn tegoeden worden bevroren en de procureur-generaal mag het Verenigd Koninkrijk niet in.
Volgens de Britse regering was Montazeri verantwoordelijk voor de dood van Akbari. "De procureur-generaal staat centraal in het barbaarse gebruik van de doodstraf door Iran voor politieke doeleinden", aldus Cleverly.
Behalve de Britse regering reageren ook andere westerse bewindspersonen verbolgen op de executie in Iran. Zo noemt de Amerikaanse ambassadeur in het Verenigd Koninkrijk die "weerzinwekkend en misselijkmakend". President Macron van Frankrijk spreekt van een "gruwelijke en barbaarse daad".
De Franse minister van Buitenlandse Zaken heeft de Iraanse zaakgelastigde in Parijs ontboden "om onze verontwaardiging te uiten", staat in een verklaring. "Hij is ook gewaarschuwd: de herhaalde schendingen door Iran van het internationale recht kunnen niet onbeantwoord blijven."
Antiregeringsprotesten
De reacties laten zien dat de toch al moeizame verhoudingen tussen Iran en het Westen op een nieuw dieptepunt terecht zijn gekomen door de executie van Akbari. Vanwege de Iraanse reactie op de massale antiregeringsprotesten in het land was die onderlinge relatie de laatste maanden al behoorlijk verslechterd.
Het Iraanse regime, dat de protesten met geweld de kop in probeert te drukken, geeft het Westen de schuld van de demonstraties. Duizenden demonstranten zijn opgepakt en er komen steeds meer verhalen naar buiten over martelingen in Iraanse gevangenissen. Meerdere Iraniërs zijn vanwege hun rol in de protesten geëxecuteerd.
'Informatie in ruil voor parfum'
Ook de Brits-Iraanse Akbari is voor zijn dood vermoedelijk gemarteld. Woensdag kwam een geluidsopname van de oud-politicus naar buiten waarin hij zegt dat hij gedurende tien maanden 3500 uur is gemarteld, zodat hij een bekentenis zou afleggen.
Volgens de Iraanse autoriteiten was Akbari in 2020 betrokken bij de liquidatie van een Iraanse topwetenschapper. Het regime in Teheran publiceerde donderdag een flink bewerkte video die dat volgens Iran bewijst. In de video legt Akbari geen bekentenis af, maar zegt hij wel dat een Britse geheime agent hem om informatie had gevraagd over de wetenschapper.
Ook zegt Akbari in het audiofragment dat Iran hem beschuldigde van het ontfutselen van geheime informatie bij Ali Shamkhani, de secretaris van de hoogste veiligheidsraad van Iran. Dat zou hij hebben gedaan in ruil voor een fles parfum en een shirt. In zijn tijd als politicus was Akbari een belangrijke bondgenoot van Shamkhani, die toen minister van Defensie was.
Akbari was vanaf de jaren 80 een prominente veiligheidsadviseur en politicus in Iran. Hij werkte onder meer op het ministerie van Defensie en speelde een belangrijke rol in de totstandkoming van het staakt-het-vuren tussen Iran en Irak in 1988. Na 2008 verhuisde hij naar het Verenigd Koninkrijk. Vermoedelijk is hij rond 2019 door de Iraanse autoriteiten opgepakt tijdens een bezoek aan Iran.