Twee maanden lagen de gesprekken zo goed als stil, maar volgens de Europese Unie kunnen de onderhandelingen over een nucleaire deal met Iran weer geopend worden. Afgelopen week ging een EU-delegatie naar Teheran om plooien glad te strijken, en de EU denkt dat dat gelukt is.
"Laten we zeggen dat de onderhandelingen geblokkeerd waren en dat ze gedeblokkeerd zijn", aldus EU-buitenlandcoördinator Josep Borrell. "Dat betekent dat er het vooruitzicht is om een definitief akkoord te bereiken." Meer details gaf Borrell niet.
Op Twitter toonde ook de Iraanse minister van Buitenlandse Zaken Amirabdollahian zich niet pessimistisch: "Een goede en betrouwbare uitkomst is binnen bereik, als de VS een beslissing neemt en zich houdt aan z'n toezeggingen."
Breekpunt voor Iran is met name de weigering van de VS om de Revolutionaire Garde van de lijst van terroristische organisaties te halen. De Revolutionaire Garde is het elitekorps van het Iraanse leger en heeft een belangrijke politieke stem en veel economische macht. De garde is betrokken bij de strijd in Syrië en Irak en steunt bijvoorbeeld de Libanese extremistische groepering Hezbollah en de Houthi-rebellen in Jemen.
Toenmalig president Trump zette de Revolutionaire Garde in 2019 op de lijst. Een jaar eerder had Trump de VS teruggetrokken uit het nucleaire akkoord met Iran. Toen het eerste nucleaire akkoord in 2015 werd gesloten stond de Revolutionaire Garde niet op de terreurlijst, dus bij een nieuw akkoord zou dat ook niet het geval moeten zijn, is de Iraanse redenering.
Verrijking tot 60 procent
Nadat de VS uit het akkoord was gestapt, achtte Iran zich ook niet meer gebonden aan de afspraken, hoewel het akkoord gesloten is met meer partijen. Ook Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, China, Rusland en de EU als geheel hebben het ondertekend. In ruil voor de belofte uranium niet tot boven de 3,67 procent te verrijken, werden economische sancties tegen Iran opgeheven.
Na de opzegging van het akkoord zijn sancties tegen Iran weer van kracht en heeft Iran een deel van z'n uranium verrijkt tot een recordhoogte van 60 procent. Een verrijking van zo'n 90 procent is nodig om een nucleair wapen te kunnen maken, maar Iran heeft altijd ontkend dat van plan te zijn.
Een jaar geleden werden de onderhandeling over een nucleair akkoord hervat in Wenen. In maart van dit jaar leek een akkoord aanstaande. Volgens de EU was de tekst op enkele voetnoten na af. Maar de oorlog in Oekraïne ging toen ook een rol spelen. Rusland wilde garanties dat Amerikaanse sancties vanwege de invasie in Oekraïne de handel tussen Iran en Rusland niet zouden treffen.
Wat houdt de nucleaire deal met Iran in? In deze video leggen we het uit:
Intussen heeft Amerika zich nog niet bereid getoond iets aan de status van de Revolutionaire Garde te doen. Afgelopen week nam de Amerikaanse senaat nog een niet-bindende motie aan om Iran op die lijst te laten staan. Naast 46 Republikeinse senatoren stemden ook zestien Democratische senatoren voor die motie.
Daarnaast zou het slecht vallen bij bondgenoten van de VS in het Midden-Oosten die in conflict zijn met Iran, zoals Israël, als de Revolutionaire Garde van de lijst verdwijnt, zeggen analisten in de Financial Times.
De sancties die tegen de Revolutionaire Garde van kracht zijn, hebben volgens de regering-Biden bovendien niets te maken met het nucleaire programma van Iran, maar met de acties van de Revolutionaire Garde in het Midden-Oosten. Als de VS de Revolutionaire Garde van de lijst haalt, moet dat in het kader zijn van bredere onderhandelingen over de rol van Iran in de regio.
Quds-brigade
Volgens analisten kan het zijn dat beide partijen akkoord gaan met het gedeeltelijk van de lijst halen van de Revolutionaire Garde. Alleen de Quds-brigade, het eliteonderdeel dat betrokken is bij operaties in het buitenland, blijft dan op de lijst. De Quds-brigade staat al sinds 2007 op de lijst.
Zowel Iran als de VS heeft zich nog niet uitgesproken over een dergelijk compromis. Daarmee blijft het vooralsnog de vraag waar het hernieuwde optimisme van de EU op gebaseerd is, al gaf ook Borrell toe dat het niet makkelijk wordt een akkoord te bereiken: "Dit soort dingen wordt niet in één dag opgelost."