Als middelste uit een gezin met drie kinderen moet Eline (38) al haar hele leven toezien hoe haar oudere zus Vera (41) door hun moeder op een voetstuk wordt gezet. “Ik ben niet jaloers, maar heb wel de nodige aandacht en liefde gemist. Dat neem ik mijn moeder kwalijk.”
Eline: “Mijn zus Vera is de eerstgeborene, zoals mijn moeder dat bijna emotioneel zegt. ‘Zij maakte mij moeder’, roept ze dan. Ik heb dat als kind ik weet niet hoe vaak moeten horen en heb dat altijd vervelend gevonden. Het is natuurlijk gewoon zo – ik kon daar niets op afdingen. Maar voor mij hing er een bepaalde waarde aan: Vera had iets speciaals voor mijn moeder wat ik niet had. Dat maakte ik niet alleen op uit die woorden, maar ook op de blik die ze erbij gaf. Er straalde zo veel liefde uit. Adoratie bijna. Alles wat Vera doet is geweldig. Ze heeft de beste baan, het mooiste haar, de leukste man, het fraaiste huis… Toen ik mijn man net had leren kennen en ik hem dit vertelde, schoof hij het af op mijn gevoeligheid. Ik zag het verkeerd, ik moest me er niet zo druk om maken. Inmiddels weet hij wel beter. Dit is geen jaloezie. Mijn moeder en Vera hebben een band waar ik volledig buitensta en nooit aan kan tippen.”
Reddeloos verloren
“Ik was een huilbaby. Dan sta je al met 2-0 achter, natuurlijk. Vera was de makkelijkste baby ooit, ik gooide met mijn komst en gejank roet over de roze wolk. Ik sliep slecht, huilde uren achter elkaar en trok pas een beetje bij toen ik een jaar was. Maar toen was het leed al geleden. Ik was niet het modelkind waarop mijn moeder had gehoopt, een tweede Vera. Zelf heb ik dat natuurlijk niet bewust meegekregen. Ik weet het van verhalen van mijn tante, mijn moeders zus, met wie ik een goede band heb. Enkele jaren geleden heb ik haar in vertrouwen genomen over mijn gevoel. Ze vertelde mij daarop de verhalen van vroeger, waardoor alles voor mij op zijn plek viel. Ik was niet gek; mijn gevoel klopte. Mijn moeder houdt gewoon meer van mijn zus dan van mij.
Na mij kwam Joris. Hij was wel net zo’n makkelijk kind als Vera, maar een echte jongen. Hij trok al snel zijn eigen plan in het leven en maakte zich niet druk om de verdeling in aandacht. Joris was altijd buiten, altijd weg met vriendjes. Vera en mijn moeder waren twee handen op één buik, Joris was de zelfstandige en ik dreef wat reddeloos verloren in ons gezin rond. Mijn vader zag mij wel, maar werkte meer dan fulltime. En als hij dan thuis was, stortte hij zich voornamelijk op zijn enige zoon. Toch genoot ik van onze momenten met zijn tweetjes. We gingen op zaterdagochtend altijd samen de boodschappen voor het ontbijt doen, dan kletste ik in de auto en onderweg honderduit met hem. Thuis was ik stil. Vera voerde het woord, met mijn moeder. Ik was een vlieg op de muur; ik aanschouwde alles wat er gebeurde, maar nam er niet echt deel aan.”
Enorme klik
“Toen ik in de puberteit kwam, werd dat erger. Ik trok me dagenlang terug op mijn kamer en schreef uren in mijn dagboek of maakte tekeningen. Nooit kwam mijn moeder vragen wat ik aan het doen was. Nooit keek ze naar mijn tekeningen. Nooit kreeg ik een compliment. Ik kwam alleen mijn kamer uit om te eten of om naar school te gaan. Vera en mijn moeder zaten uren samen aan de keukentafel thee te drinken en te kletsen. Ik heb me als puber onzichtbaar gevoeld. Dat kwam natuurlijk ook door mijn eigen gedrag, ik verstopte me. Maar ik kón me ook verstoppen. Niemand haalde me uit mijn kamer en niemand vroeg naar mijn gedachten. Pas toen ik op m’n zestiende mijn eerste vriendje kreeg, kwam ik wat tot bloei. Hij was het ook die het voor het eerst benoemde dat de verhoudingen in ons gezin wel erg scheef lagen. Zo ging mijn moeder bijvoorbeeld regelmatig een dagje winkelen met Vera. Ik kreeg kleedgeld en mocht het zelf doen. Ze gingen zelfs weleens een weekendje weg met z’n tweetjes. ‘Jij hebt nu een vriend, jullie willen vast samen weg’, zei mijn moeder dan, om voor zichzelf goed te praten dat ze mij niet meevroeg.
Vera en mijn moeder lijken veel op elkaar, zowel uiterlijk als innerlijk. Ze zijn extravert en hebben allebei weinig oog voor wat er om hen heen gebeurt. Oneerbiedig gezegd zijn ze vooral druk met elkaar en zichzelf. Ik ben precies mijn tante, mijn moeders jongere zus. En wij lijken allebei weer op mijn oma. We hebben extra lange voelsprieten, zeggen we altijd. Als we ergens binnenkomen, voelen we meteen hoe de sfeer is. We merken het direct als er iemand verdrietig is of niet lekker in zijn vel zit. Mijn tante en ik hebben altijd een enorme klik gehad. Ik logeerde graag bij haar, maar toen ze aan de andere kant van het land ging wonen, nam dat in frequentie af. Tegenwoordig gaat er geen dag voorbij zonder dat we elkaar even spreken of appen. Mijn eigen moeder blijft uiteraard mijn moeder, maar met mijn tante deel ik veel meer. Ze luistert, zonder erdoorheen te tetteren. Ze is empathisch en heeft het niet alleen over zichzelf. En ze ziet mij. We zien elkaar.”
In de knoop
“Tien jaar geleden beviel mijn zus van haar eerste kind. Ik dacht dat de band tussen mijn moeder en Vera niet sterker kon worden, maar ik had het verkeerd. Mijn moeder stopte met werken om twee dagen in de week op mijn neefje te passen. En toen mijn zus een jaar later beviel van mijn nichtje, was mijn moeder er helemaal 24/7 te vinden. Ik heb het daar wel met mijn broer over gehad. We moesten er allebei niet aan denken dat onze moeder zich zo met ons huishouden zou bemoeien. Maar Vera vond het geweldig, al die aandacht. En haar man had er blijkbaar ook geen problemen mee dat hij met Vera én zijn schoonmoeder getrouwd was. Ze verhuisden zelf naar een woning op twee minuten loopafstand van mijn ouders!
Floris heeft het meerdere keren benoemd dat mijn moeder zich zo obsessief op Vera stort – ik niet, ik ben niet zo van de confrontatie, ik hou niet van ruzie. ‘Je hebt nog twee kinderen, hè?’, zei hij dan bijvoorbeeld op een verjaardag of tijdens het kerstdiner. Dat heeft ook een paar keer tot ruzie geleid. Vera voelt zich door zulke opmerkingen namelijk ontzettend aangevallen. Ze legt dan meteen de schuld bij ons neer. Floris zou mijn moeder links laten liggen en alleen maar op reis zijn. En ik doe nooit eens moeite tot echt contact, vindt ze. Dat heeft me wel aan het denken gezet. Ik ging de schuld bij mezelf zoeken. Als ik me nou meer had opengesteld? Als ik nou meer op de voorgrond was getreden? Ik raakte door al die gedachten uiteindelijk zo met mezelf in de knoop, dat ik hulp heb gezocht, op aanraden van mijn man. De verknipte relatie met mijn moeder en mijn zus overheerste mijn doen en laten. Ik wilde me er niet door laten beïnvloeden, maar dat gebeurde wel.
In enkele maanden therapie heb ik mezelf redelijk bij elkaar weten te rapen. Ik ben over mijn gevoel gaan praten, ook met vriendinnen en collega’s, en dat heeft mijn ogen geopend. Ik dacht altijd dat familiebanden perfect moesten zijn – je bent immers familie. Maar nu weet ik dat er in zoveel families rare dingen gebeuren. Een collega heeft bijvoorbeeld al jaren geen contact meer met haar ouders. Ze is een keer tijdens een ruzie de deur bij ze uitgelopen en daarmee zijn alle banden doorgesneden. En een goede vriendin kan het bloed van haar zus wel drinken. Ze zien elkaar alleen op de verjaardagen van hun ouders en zelfs dan is de sfeer om te snijden.”
Klap in gezicht
“Mijn zus is geen rotmens. En mijn moeder ook niet. Als ik ze midden in de nacht in paniek bel, zullen ze allebei in no time op mijn stoep staan om me te helpen, maar ik mis een stukje liefde van allebei. Mijn moeder zal nooit eens spontaan bij mij op de stoep staan voor koffie. Ze zal me nooit eens bellen om gezellig te kletsen; als ze belt, heeft ze altijd een vraag of een mededeling. Het gaat nooit om mij. Ik kan me niet heugen dat mijn moeder mij een knuffel heeft gegeven. Ik krijg drie afgemeten zoenen op mijn wang, Vera omhelst ze. Nou ben ik zelf ook geen enorme hugger, maar je mag als moeder dat onderscheid tussen je kinderen toch niet maken?
Drie jaar geleden ben ik zelf moeder geworden van een dochter, Bente. En een jaar geleden werd ons jongste meisje Jiska geboren. Hun komst heeft mijn gevoel alleen maar versterkt. Ik kan me niet voorstellen dat ik aan de een meer aandacht zou geven dan aan de ander. Ik hou van allebei evenveel. Ik leg mijn kusjes dan wel niet op een weegschaal, maar weet dat ze allebei niks tekortkomen.
Ik heb mijn moeder na Bentes geboorte gevraagd of ze ook een dag in de week op bij ons wilde oppassen. Dat vond ze lastig, zei ze. Wij wonen een half uurtje rijden bij haar vandaan en dat maakte het wel een extra zware belasting. Bovendien paste ze al twee dagen op mijn neefje en nichtje. Toen ze dat zei, was het net alsof ik een klap in mijn gezicht kreeg. Ik heb haar dat ook gezegd, hoe oneerlijk dat voelde. ‘Jij wilde kinderen!’ bitste ze keihard terug. Ik wist niet wat ik hoorde. Mijn zus had ook kunnen zorgen dat een van haar twee dagen oppas op een andere manier werd ingevuld, met naschoolse opvang, bijvoorbeeld. Maar Vera deed alsof haar neus bloedde. Toen mijn schoonouders hoorden wat er speelde, hebben ze meteen hun hulp aangeboden. Nu passen zij een dag in de week op. Mijn moeder ziet mijn meiden hooguit eens in de maand. Ik heb het leren accepteren, maar het blijft een pijnlijk punt. Als ik zie hoe mijn schoonzussen en schoonmoeder met elkaar omgaan, steekt dat. Ze betrekken mij er gelukkig heel vaak bij, we gaan regelmatig met zijn vieren een dag naar de sauna, iets wat met Vera en mijn eigen moeder niet snel zal gebeuren. Als mijn moeder niet zo’n duidelijke voorkeur had gehad voor mijn zus, was onze band misschien wel goed geweest. Dat neem ik mijn moeder wel kwalijk. Ik vraag me weleens af of het zal verbeteren als mijn ouders zijn overleden. Misschien kan ik er dan weleens op een rustige manier met Vera over praten. Voor nu tel ik mijn zegeningen met mijn fijne gezin, mijn liefste tante en mijn schoonfamilie.”
Lees ook: Merel: ‘Als hij naar een andere vrouw kijkt, ben ik al jaloers’
Meer persoonlijke verhalen lezen? Neem nu een digitaal abonnement op Vriendin.