Mark Koster laat in de rubriek 'In de Coulissen' zien wat zich achter de gordijnen van het journalistieke toneel afspeelt. Dit keer een pleidooi voor een monsterverbond tussen Christian van Thillo (DPG) en John de Mol (Talpa).
Bij RTL konden de sterren bij elkaar in de woonkamer kijken toen ze door de directie via Teams werden bijgepraat over het afblazen van de overname van Talpa.
Bij Talpa in Laren sprak directeur Pim Schmitz de troepen toe. Oprichter John de Mol was er niet. Die was ‘in Thailand op vakantie’, lekten medewerkers, maar dat kon ook een valse sneer zijn. (De Mol’s privévliegtuig stond vrijdag nog in Dubai. De kist kwam op 31 januari uit Hong Kong. Dus het lijkt erop dat-ie verhuurd is, MK).
Het tekent de verschillende sferen bij de bedrijven. Sinds de TROS verkering heeft met de AVRO is RTL ‘de grootste familie van Nederland’: een tv-gezelschap waar de sterren tijdens de online-bijpraatsessie met elkaar geinen over de inrichting van de boekenkast van Gallyon van Vessem en het aantal gouden platen aan de muur bij Gerard Joling.
De familiezender wilde graag samenwerken met Big Brother maar kreeg geen toestemming van de Autoriteit Consument & Markt ( ACM) om Talpa in te lijven in een verhouding van 70-30 procent. Voor RTL is het geen ramp. De Duitse moeder van RTL Nederland, die de onder presterende Nederlandse dochter in 2021 nog het huis uit wilde zetten, heeft nu geen haast meer om een vriendje te zoeken.
RTL Nederland deed het de afgelopen jaren tegen de stroom in opvallend goed. In 2021 boekte het bedrijf een operationele winst van 107 miljoen euro op een recordomzet van 575 miljoen euro. In het eerste halfjaar van 2022 was het resultaat nog beter. De winst steeg in het post-corona tijd met bijna 60 procent tot 86 miljoen. De eerste helft van 2022 was het zelfs het beste halfjaar uit de geschiedenis van de zender, pochte RTL-directeur Sven Sauvé afgelopen augustus.
Over de toestand van Talpa weten we heel weinig. RTL Nieuws kwam - heel vals - twee dagen na afketsen ineens met een artikel waarin De Mol werd aangesproken op zijn neiging om zich te hullen in cijfermatig stilzwijgen. ‘Het blijft gissen of Talpa Network ooit op de vingers is getikt voor het (structureel) niet melden van de jaarcijfers. Om nog maar niet te spreken over de hoogte van de mogelijke straf’, sarde RTL Nieuws.
Het moge duidelijk zijn: Bij RTL zijn ze blij dat ze niets meer te maken hebben met de pokerende mediamiljardair. RTL-baas Sauvé, die ooit voor De Mol werkte, heeft de afwijzing van zich afgeschud als een eendje dat een rotje naast zich in het water zag ontploffen: even onderdompelen. met de veertjes schudden en doorzwemmen alsof er niks is gebeurd.
De immer opgeruimde Sauvé schaakt alweer verder. Vlak voor de afwijzing belde hij met de man die RTL ook wilde inlijven: Christian van Thillo. Een courtesy call zoals dat heet: een fatsoens-telefoontje van zaken-heren onder elkaar.
De baas van uitgeefconcern DPG (eigenaar van de Volkskrant, Het Parool, AD, Trouw, Libelle, Donald Duck, NU.nl en zeven regionale kranten) ligt al jaren bijna smekend op zijn knieën voor het meisje dat nu zo mooi is opgedroogd. Hij tastte mis omdat hij te hoge eisen stelde: hij wilde 100 procent, een voorwaarde waar RTL Nederland niet mee in kon stemmen, vertelde een ingewijde me al eens. Maar Van Thillo geeft niet op. Hij wil dolgraag een eigen televisiekanaal exploiteren in Nederland.
In België vent hij VTM uit, een zender die hij en zijn familie met slim netwerken en met weinig geld in bezit wisten te krijgen. In België kon DPG dat voor elkaar krijgen met behulp van loyale ‘liberale’ politici die in 1989 wilden afrekenen met de bevoogdende macht van socialisten en katholieken binnen de publieke omroep VRT. De bevriende bestuurders gunden de Van Thillo’s toen bij elkaar 22 procent in VTM, ondanks dat de familie de voorwaarden - aldus concurrenten - een tikkie manipuleerde. De Belgische journalist Marijke Libert omschreef die omstreden manoeuvre in haar boek ‘VTM, de euforie voorbij’ (1992) ooit als de ‘erfzonde’ van VTM.
De commerciële tv-zender werd tegen de verwachting in een winstmachine. In 1992 opperde bestuursvoorzitter Van Thillo, net 30 toen, in een directieoverleg om naar de beurs te gaan vanwege de profijtelijke tv-dochter. Dat werd afgeblazen. Maar dertig jaar later is er nu ook ‘het VTM momentum’ in Nederland.
Maar de liberale politici kunnen nu geen cadeautjes meer uitdelen. Premier Mark Rutte en zijn Belgische evenknie Alexander de Croo hebben strenge mededingingsautoriteiten die meekijken. In België konden de Van Thillo’s en andere krantenfamilies nog lang profiteren van staatssubsidies om kranten goedkoop te laten bezorgen door de posterijen. Herman de Croo, de vader van Alexander, bood begin jaren tachtig (hij was toen minister) aan om mee te denken om de posttarieven laag te houden voor de uitgevers. Het kon toen al niet uit. De kranten betaalden slechts een tiende van de daadwerkelijk bezorgkosten, bleek uit berekeningen, maar dat deerde verder niet.
Herman de Croo is nog altijd verbonden aan DPG. Hij is lid van een stichting die de ‘sociaal liberale’ identiteit van DPG titel Het Laatste Nieuws moet bewaken.
Toegegeven. De dealtjes in de wandelgangen in de Brusselse Wetstraat waren misschien niet transparant, maar leverde wel wat op: een sterke regionale media-economie.
De Belgische regering wil nu af van de post-subsidie om een eerlijk speelveld te creëren. Dat klinkt nobel. Ook ACM zegt de adverteerders, producenten en de kijkers te beschermen. Helemaal prima, behalve dat de nieuwsvoorziening en het vermaak niet langer afkomstig is van eigenaren uit de lage landen. Dertig minners besteden uren van hun tijd op YouTube, TikTok of Instagram. Niet via een tv-scherm, maar op hun mobiel. In dat opzicht vormt de afwijzing van de fusie een demarcatiepunt. We worden steeds strenger op de eigen ondernemers, maar laten mondiale grootmachten vrij rond grazen in onze polderweides.
Het gebrek aan een internationale visie op het dossier is stuitend. We kijken naar een uitzending van de Rijdende Rechter: twee buren die ruziën over een stukje land achter hun huis, terwijl een buitenlandse opkoper het hele dorp al in bezit heeft. Hoe langer je erover nadenkt hoe meer je hoopt dat De Mol en Van Thillo een monsterverbond sluiten en samen een krachtig lage landen bedrijf opzetten. Ze vinden elkaar niet aardig, en dat laten ze intern ook weten. Dat is jammer. De naaste buur met al zijn nukken kun je soms beter vertrouwen dan de verre vriend die kunstjes flikt.