Een zwaar beschadigde Russische T-72B tank is vrijdagmiddag aangekomen bij het Vrijheidsmuseum in Groesbeek. Hij heeft een lange reis achter de rug: via Warschau, Praag, Berlijn en nu dan door Nederland. Om het bewustzijn van de oorlog onder de bevolking levend te houden.
Luid ratelend zakken kettingen op de zwaar beschadigde Russische tank, als een grote hijskraan hem op zijn plek takelt op het pleintje voor het Vrijheidsmuseum. De Amerikaanse Sherman-tank die er normaal gesproken staat moest even een stukje opzij.
Het is een griezelige aanblik, de gehavende, verroeste tank, de loop, het grote gapende gat onderin de stalen bodem. Even daarvoor was hij ingepakt in fel oranje zeil, als een luguber cadeau, binnengereden op een grote vrachtwagen.
Gerard Boink, ex-militair en na zijn pensionering vijf jaar waarnemer bij de OVSE (Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa) in Oost-Oekraïne kijkt tevreden. Hij is de drijvende kracht achter de komst van de tank.
Symbool van agressie
De tank is aan het begin van de Russische invasie vermoedelijk bij Boetsja op een antitankmijn gereden en ontploft. Boink zag de tank in juli in Kyiv staan, waar hij werd tentoongesteld als symbool van de Russische agressie tegen Oekraïne.
Eerst stond de vechtmachine in Warschau en in Berlijn. Daar werd hij geheel bedolven onder rode rozen, neergelegd door in Duitsland wonende Russen. Dat maakte de Oekraïners woedend, waarop de tank na vier dagen alweer is weggehaald, om verdere spanningen te voorkomen.
Resten van de bloemen liggen nog op de bodem. Oekraïense armbandjes zijn aan onderdelen vast geknoopt, een blauw-gele sticker is op het staal geplakt en zelfs een gesmolten kaars prijkt nog in een kleine opening van de tank.
"Ik zie het toch als een manier om de oorlog hier in Nederland onder de aandacht te houden", zegt Boink, die de Oekraïne-moeheid zag groeien. "De aandacht ervoor mag niet verslappen."
Wiel Lenders, directeur van het Vrijheidsmuseum, voelt zich al even betrokken. "Na de Tweede Wereldoorlog hebben we de democratie, de rechtsstaat en vrijheid hersteld. Tachtig jaar later worden die weer zo zwaar geschonden in Europa. We willen hiermee de waarschuwing afgeven dat het dictatorschap van Poetin een bedreiging is voor Europa."
De Oekraïense Viktoria Mutsei, armen over elkaar, kijkt toe, samen met haar man Dimitro. Ze vindt het belangrijk dat de tank hier nu is. Ze zucht diep. "De realiteit van de oorlog en het bewustzijn daarvan door deze tank te laten zien geeft ons de hoop dat we de oorlog kunnen winnen. Het is vreselijk om te bedenken dat er veel oorlogsmisdaden met deze machines worden begaan."
Ze was zelf in Boetsja bij haar familie, die moest rennen voor deze tanks. Een ervan schoot een groot gat in hun huis. Mutsei: "Het liefste zou ik die tank compleet vernietigen." Haar man Dimitro met een blik vol afgrijzen naar het materieel: "Ik vind het walgelijk. Het heeft mensen gedood."
'Rusland gaat niet winnen'
Ook Mark Slinkman, burgemeester van Berg en Dal, en plaatsvervangend ambassadeur Anatoli Solovej van de Oekraïense ambassade zijn erbij. Slinkman is onder de indruk. In zijn gemeente vangt hij zo'n driehonderd Oekraïners op. Hij is trots dat deze tank in Groesbeek is. "Het is een symbool van hoop voor hun vaderland. Deze Russische tank maakt duidelijk dat Rusland de oorlog niet gaat winnen."
Solovej vindt het een geweldig initiatief om de gehavende Russische tank door Nederland te laten reizen. ,,Het is belangrijk om de boodschap van de veroordeling van Russische agressie tegen mijn land in Europa te verspreiden. Elke dag vechten Oekraïners, zij hebben dagelijks met deze rampspoed te maken."
Even later spreekt hij de aanwezigen toe en zegt dat hij blij is met de steun van Nederland aan zijn land. "Hou dat vol," zegt hij. "Geef ons wat we nodig hebben, wij zullen jullie niet teleurstellen. We gaan winnen. Leve Oekraïne!"
De Russische tank blijft de komende twee maanden in Groesbeek, daarna gaat hij nog naar Groenlo en Amsterdam.