Op 1 oktober 2021 werd online gokken gelegaliseerd. Twee jaar later gaan er in de politiek alweer stemmen op om de online gokmarkt stevig aan te pakken. "De legalisering van online gokken is mislukt", zegt partijleider Mirjam Bikker van de ChristenUnie. "De vraag is nu hoeveel gokverslaafden er nog bij moeten komen voor we de legalisering terugdraaien."
De Nationaal Rapporteur Verslavingen, Arnt Schellekens, stuurde vandaag een twintigtal adviezen aan het demissionaire kabinet en de Tweede Kamer over online gokken. De naam van zijn rapport is duidelijk: Gokken met gezondheid.
Schellekens onderzocht de gevolgen van het legaliseren en concludeert dat onnodig veel mensen in de problemen komen. Die variëren van schulden tot ernstige depressies. Hij vindt dat de politiek snel moet ingrijpen, bijvoorbeeld door gokbedrijven wettelijk aansprakelijk te houden voor hoge gokschulden.
Ook onder partijen die destijds in de Eerste Kamer voor de legalisering stemden - dat zijn VVD, PvdA, GroenLinks, D66 en PVV - heerst ontevredenheid over hoe het uitpakt.
Heroverwegen
"Het legaliseren heeft een grote averechtse werking gehad voor jongeren en kwetsbare mensen", zegt Kamerlid Söngul Mutluer van GL-PvdA. "De aanbieders maken hun zorgplicht niet waar. Als de gokbranche niet in staat is dit te verbeteren dan moet de Kamer heroverwegen of dit wel zo'n goed idee was."
"Jongeren komen in de val terecht van steeds meer gokken", zegt D66-Kamerlid Hülya Kat. "Het beleid moet zo snel mogelijk bijgestuurd worden." Beide partijen denken dan aan speellimieten om grote schulden te voorkomen en het beperken van reclame, zoals de Nationaal Rapporteur voorstelt.
Voor D66 is het terugdraaien van het legaliseren van online gokken geen optie. "Dan verdwijnt het naar de illegaliteit", zegt Kat.
In 2022, het eerste jaar van de legalisering, verdienden de gokbedrijven 1,1 miljard euro bruto. De gokkers zelf verliezen vooral: het gemiddeld verlies per account was 143 euro per maand. Het gaat naar schatting maandelijks om 365.000 gokkers. Ook de eerste cijfers over 2023 laten een groei zien.
"Het openen van de markt heeft het aantal gokverslaafden doen toenemen", zegt Kamerlid Frank Wassenberg van de PvdD. "Ongetwijfeld ook door het grote aantal opdringerige reclame-uitingen van de gokbranche. " De PvdD onderschrijft de aanbevelingen van de Nationaal Rapporteur Verslavingen.
VVD en gokbranche
De VVD heeft van oudsher begrip voor de wensen van de gokbranche. Al in 2011 pleitte toenmalig staatssecretaris Fred Teeven voor het legaliseren van online gokken. Oud-staatssecretaris Robin Linschoten was voorzitter van de Stichting Online Gaming. En oud-Kamerlid Helma Lodders is op dit moment voorzitter van de Vergunde Nederlandse Online Kansspelaanbieders.
De VVD laat weten een kabinetsreactie op het rapport af te wachten, maar zegt vast dat "het beleid op onderdelen beter kan".
Lobbyen gokbedrijven
De gokbedrijven blijken via lobbyen veel invloed te hebben gehad op de soepeler reclameregels, zo bleek uit een reconstructie van de NOS. Sinds 1 juli zijn de gokreclames op radio, tv en in bushokjes weer verboden. De Tweede Kamer en het kabinet vonden het niet verantwoord wegens de effecten op kinderen en gokverslaafden.
En nu ligt er dus een advies om nog veel strenger op te treden. Het demissionaire kabinet zal daar naar verwachting niet meer over beslissen. De (online) gokbranche is dus afhankelijk van hoe de Tweede Kamerverkiezingen op 22 november verlopen.