Hij is er al weer een tijdje: de zon! Heerlijk! En elke dag een beetje zon is nog gezond en goed ook. Maar ga niet te lang in de zon en al helemaal niet onbeschermd. Zonnen met beleid is wel zo slim.
De zomerjurkjes kunnen weer uit de kast, de badlakens opgerold en de strandtas ingepakt. Vindt u het ook zo heerlijk als de zon weer hoog aan de hemel staat en u zich kunt koesteren in de warmte en het licht? De vraag is alleen: hoe kun je nou verstandig zonnen? “Als je verstandig met de zon wilt omgaan en je huid mooi wilt houden, moet je de zon mijden,” zegt Mary-Ann El Sharouni, dermatoloog in opleiding (Universitair Medisch Centrum Utrecht) en zonexpert. “90 procent van onze rimpels ontstaat doordat we ons gezicht blootstellen aan dag- en zonlicht. Slechts tien procent komt door onze mimiek,” legt ze uit.
Zonnebrand als anti-rimpelcrème
Naarmate je ouder wordt, wordt het herstelvermogen van de huid minder. Dat geldt ook voor het vermogen van cellen om zichzelf op te ruimen als ze te veel beschadigd zijn, zegt biofysicus en uv-specialist Frank de Gruijl (Leids Universitair Medisch Centrum). “Die twee dingen kunnen bijdragen aan meer ongemak na een fikse zonblootstelling.” Het is dan ook zeker de moeite waard om ook een oudere huid die al veel zonuren heeft gehad te beschermen. En El Sharouni weet hoe: “Kleding en een hoofddeksel geven de beste bescherming. Een antizonnebrandcrème helpt ook, en is bovendien met stip de beste anti-rimpelcrème die bestaat.”
Een beetje zon is goed
Huidveroudering, pigmentvlekjes en ook huidkanker worden veroorzaakt door uv-straling. En die is er ook als het bewolkt is. “Aan de andere kant,” zegt De Gruijl, “is gewenning van de huid aan zonlicht belangrijk, met name in het voorjaar. Ook hebben we uvb-straling nodig voor de aanmaak van vitamine D. Maar het gaat maar om kleine hoeveelheden: een kwartier blootstelling aan de zon op een zomerse dag is voor de gemiddelde Nederlander voldoende.”
Korte tijd in de zon is dus prima maar waak ervoor om te verbranden. Met beleid smeren, dus. En volgens de Test Zonnebrandmiddelen SPF 30 van de Consumentenbond hoef je echt de duurste crème niet te kopen voor het beste effect. Dure crèmes worden bovendien vaak veel te dun gesmeerd – juist omdat ze veel geld kosten. “Eigenlijk smeert iedereen te dun, terwijl je zo dik zou moeten smeren als pindakaas op een boterham,” zegt El Sharouni. Smeer bovendien elke twee uur, want daarna is het effect uitgewerkt; hoe hoog de factor waarmee je smeert ook is.
Altijd gesmeerd het water op
Smeer ook als je gezellig met vrienden in een bootje het water op gaat om verkoeling te zoeken. Want het mag op het water dan een stuk aangenamer voelen dan op de wal, verbranden kun je nog steeds. En dat komt niet omdat het water de zon zo sterk reflecteert, zoals vaak wordt gedacht. “Water reflecteert net zo veel uv als strandzand: ongeveer 20 procent,” weet De Gruijl. “Het meeste uv komt uit de blauwe lucht, en op het water is geen bescherming van bomen of gebouwen. Je ervaart de intense zon en de hitte niet. Het water verdampt door de zon, en meestal staat er een windje. Dat voelt koel.”
Overwinteren in Spanje?
Pensionado’s aan de Costa del Sol moeten er rekening mee houden dat Spanje dichter bij de evenaar ligt dan Nederland. Dat betekent een hogere zonkracht en dus snellere verbranding. Dat zullen de overwinteraars inmiddels wel weten. Het zijn vooral de mensen die op zonvakantie gaan die de kracht van de zon op hun bleke lijf onderschatten. Zeker als ze vakantie houden tijdens een Nederlandse winter. Onderzoekers vermoeden een verband tussen de sterk toenemende aantallen mensen met huidkanker en hun, vergeleken met vroeger, veranderde zongedrag. In 2006 kwamen er volgens KWF Kankerbestrijding zo’n 34 duizend nieuwe gevallen van huidkanker bij. Inmiddels is dat aantal gestegen tot ongeveer 82 duizend. Jaarlijks overlijden ongeveer duizend mensen aan melanoom of plaveiselcelcarcinoom.
TIPS: Zó kunnen we de zon wel in
Wilt u zuinig zijn op uw huid en toch van de zon profiteren, blijf dan op het heetst van de dag in de schaduw. Smeer u een halfuur voordat u de zon ingaat in, herhaal dat elke twee uur, en bedenk dat een rode huid een rimpelige huid wordt. Koop een kekke hoed of pet – zeker aan te raden voor kaalhoofdigen maar ook verbrande kruintjes komen voor. Een flinke klep is fijn voor de gevoelige huid rondom uw ogen, en zet voor die ogen zelf een zonnebril om ze te beschermen tegen uv-licht.
Zoek de schaduw op en/of doe een T-shirt aan als u even lekker van de zon heeft genoten. Zelfs als u elke twee uur smeert kunt u niet eindeloos in de zon blijven liggen. Koop zonnebrand waarop staat dat het tegen uva én uvb werkt, en houd er rekening mee dat de werking ervan – bij een geopende verpakking – na een jaar vermindert (hoeveel precies is niet duidelijk).
Leerkracht Corinne Huiskamp (1958) is er als de kippen bij om de eerste zonnestralen op te vangen. ‘Daarna voel ik me net een tevreden kat.’
“In februari, toen de zon nog laag stond, zat ik al met de ramen open op de eerste verdieping van mijn huis. De warmte, de zonnestralen op mijn huid: heerlijk! Het gaat me niet om het bruine kleurtje. Dat vind ik leuk maar ik ga nooit naar de zonnebank. Nee, het gaat me echt om de zon zelf. Mijn vriendinnen hebben me vaak gewaarschuwd dat ik te veel en te lang in de zon zit. Ik weet wel dat het slecht is… Maar ik word er lekker rustig van als ik overstroomd word door zonlicht. Alsof de zon mijn problemen laat verdampen. Ik voel me net een tevreden kat daarna. Een beetje rozig. En dat komt niet omdat ik intussen aan de wijn of het bier zit. Zonnen en alcohol gaan voor mij niet samen. Nooit.
’Overstroomd door zonlicht word ik lekker rustig’
De laatste jaren doe ik het kalmer aan. Ik krijg meer last van mijn huid – die gaat sneller trekken – en van mijn ogen, die gaan branden. Op het strand draag ik inmiddels een zonneklep en een zonnebril. Ik ga niet meer midden op de dag zonnen en vaak trek ik na een halfuur een bloesje aan en ga ik een stukje lopen. Met de zomerzon ben ik voorzichtiger geworden. Maar van de voorjaarszon profiteer ik zo veel als ik kan!”
Wat is zonkracht?
Zonkracht is een maat voor de verbrandingssterkte van de ultraviolette straling in zonlicht. De zonkracht is hoger in de zomer omdat de zon dan hoger aan de hemel staat dan in de winter. De uv-straling heeft daardoor een korter pad te gaan door de atmosfeer en wordt dan veel minder verzwakt door de ozonlaag.
Temperatuur heeft geen invloed op zonkracht. Op een koele, zonnige dag kan de zonkracht net zo sterk zijn als op een warme dag.
Zonkracht wordt weergegeven met een getal: in Nederland meestal van 1 tot en met 8. Hoe hoger het getal, hoe korter je onbeschermd in de zon kunt blijven. Afhankelijk van je huidtype kun je bij zonkracht 4 zonder smeren al na een halfuur verbranden.
Bronnen: Weerplaza.nl, Knmi.nl
Wat doen we met de parasol?
Denk niet dat als u op het strand een parasol twee meter hoog zet en in de schaduw ervan gaat zitten, u een effectieve maatregel hebt genomen om niet te verbranden. Zolang u nog blauwe lucht ziet, kan het uv uit die lucht nog bij u komen en voor verbranding zorgen. Die blauwe lucht is namelijk voor meer dan de helft verantwoordelijk voor het uv dat op uw huid komt. Wat helpt wel? Een héél grote parasol vlak boven uw hoofd. Die beschermt én tegen de hitte én tegen verbranden.
Bron: UV-expert Frank de Gruijl (LUMC)
In of uit de zon?
KWF Kankerbestrijding heeft de gratis UV-radar-app ontwikkeld die advies geeft over zonbescherming. Na het invoeren van een aantal gegevens kunt u zien hoe warm het wordt op uw lokatie, welke zonkracht er wordt verwacht, op welke tijden insmeren is vereist en op welke uren u het best uit de zon kunt blijven. Vuistregel: tussen 12 en 15 uur de schaduw opzoeken.
Welke SP-factor kiest u?
Op zonnebrandmiddelen staat altijd een getal: 15, 20, 30 of 50. Deze zonbeschermingsfactor geeft aan hoeveel langer u kunt zonnen zonder te verbranden (dan onbeschermd zou kunnen). Bijvoorbeeld: verbrandt uw huid zonder insmeren na 5 minuten, dan gebeurt dat met een SPF van 15 pas na 75 minuten – mede afhankelijk van de zonkracht. Want hoe hoger die is, hoe gemakkelijker we verbranden. Elke twee uur smeren geldt altijd, ongeacht de SPF die u gebruikt want elke zonnebrand is na twee uur uitgewerkt. Ook is het verstandig altijd opnieuw te smeren na het zwemmen, zelfs als wordt geclaimd dat de zonnebrand waterproof is.
Bron: Consumentenbond
Tekst: Malou van Hintum.