Na een reeks Palestijnse aanvallen heeft de Israëlische premier Netanyahu één belangrijke boodschap: blijf kalm, neem het recht niet in eigen hand. Dat geldt zeker óók voor zijn eigen ministers. Gevreesd wordt dat de nieuwe uiterst rechtse regering de situatie enkel verder laat escaleren.
Dit artikel is afkomstig uit de Volkskrant. Elke dag verschijnt een selectie van de beste artikelen uit de kranten en tijdschriften op NU.nl. Daar lees je hier meer over.
De regering, die pas een maand in het zadel zit, wordt geconfronteerd met een ongekende uitbarsting van geweld. Vorige week donderdag werden negen Palestijnen doodgeschoten bij een inval op de bezette Westelijke Jordaanoever. Een dag later vermoordde een Palestijnse man zeven mensen bij een synagoge in Jeruzalem, de dodelijkste aanval op burgers in deze stad sinds 2008. Op zaterdag schoot een 13-jarige Palestijnse jongen twee Israëliërs neer in een nederzetting in Oost-Jeruzalem.
Het geweld komt op een moment dat het land toch al tot op het bot verdeeld is: elk weekeinde gaan tienduizenden mensen de straat op om te demonstreren tegen de nieuwe regering. Daarbij gaat het overigens niet over de rechten van Palestijnen, maar om de plannen van de regering om de macht van het Hooggerechtshof te beperken, wat door de demonstranten wordt gezien als een bedreiging van de democratie.
Dit onderwerp staat hoog op het lijstje van de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken, die maandag en dinsdag op bezoek is bij zowel de Israëlische regering als de Palestijnse Autoriteit. Het andere grote onderwerp, de harde standpunten van de nieuwe regering jegens de Palestijnen, is na de aanslagen extra urgent.
"Het is ieders verantwoordelijkheid om stappen te zetten die de spanning verminderen en niet verder op te poken", zei Blinken toen hij maandag in Tel Aviv uit het vliegtuig stapte. "Dat is de enige manier om een eind te maken aan het geweld dat al te veel levens heeft gekost."
Geweld en vernedering
Blinken is niet de enige die hoopt dat de regering zich weet te beheersen: analisten waarschuwen dat hard optreden de situatie alleen maar zal verergeren. Geweld en vernedering voeden de woede en frustratie van Palestijnen, en lijken de motivatie om aanslagen te plegen alleen maar aan te wakkeren.
Na een golf van aanslagen in Israël, vorige zomer, slaat het leger keihard terug en zijn invallen op de bezette Westelijke Jordaanoever aan de orde van de dag. Dat leidt tot ongekend veel slachtoffers. Vorig jaar zijn er volgens de Israëlische mensenrechtenorganisatie B'Tselem 146 Palestijnen omgekomen op de Westelijke Jordaanoever, en in de eerste maand van het nieuwe jaar zijn er tot dusver 30 slachtoffers gevallen. De woede aan Palestijnse zijde is sindsdien alleen maar gegroeid, en er wordt al maanden gewaarschuwd voor een derde Palestijnse intifada.
Nu heeft Netanyahu eerder met dit bijltje gehakt. In 2015 bijvoorbeeld, toen hij ook premier was, werd Israël geteisterd door een reeks mesaanvallen, gepleegd door Palestijnen die (net als nu) op eigen houtje leken te opereren. Ook toen schreeuwde rechts om harde actie, en Netanyahu beloofde een keiharde oorlog tegen de terroristen, maar trof vervolgens beheerste maatregelen: hij luisterde naar de adviezen van het leger en de veiligheidsdiensten, die zeiden dat niet de gehele Palestijnse bevolking moest worden aangepakt. Potentiële aanvallers werden door een speciale taskforce opgespoord en opgepakt voordat zij een aanslag konden plegen.
Brand blussen met vuur
Dat werkte: het aantal aanvallen werd snel minder en er stonden geen nieuwe terroristen op. Voor een dergelijke operatie is echter een regering nodig die de populisten tegengas geeft en geduld heeft. Zo'n regering had Netanyahu in 2015, maar nu zitten de pyromanen, die schreeuwen dat de brand geblust moet worden met vuur, in zijn kabinet. Netanyahu zal al zijn ervaring en capaciteiten moeten inzetten, schreef de krant Haaretz dit weekeinde in haar commentaar, om te voorkomen dat het land wordt meegesleurd in een gewelddadig conflict waarvan de gevolgen niet te overzien zijn.