N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
coronacrisis De coronasteun zorgde voor uitstel, maar duizenden bedrijven blijken nu geen belasting te kunnen betalen. Een strop van 6 miljard.
Wat doen we met de zombies? De winkelstraten zijn weer vol, de steunpakketten bijna voorbij en de normale economie keert terug. Maar duizenden bedrijven staan er zo slecht voor dat ze in die normale economie zonder overheidssteun helemaal niet meer levensvatbaar zijn. En dat gaat de staatskas miljarden aan onbetaalde belastingen kosten.
Daarmee doemt de langverwachte faillissementsgolf nu alsnog op. Twee jaar lang gaf het kabinet tientallen miljarden uit om banen en bedrijven overeind te houden. Lonen werd gesubsidieerd en vaste lasten werden vergoed, geld waarvan het kabinet wist dat het niet terug zou komen. Voor de derde grote steunpost, het belastinguitstel, lag dat anders.
Ondernemers konden hun belasting voor zich uit schuiven. Bedrijven maakten hier massaal gebruik van: er werd voor ruim 45 miljard aan belasting uitgesteld. Een deel is al terugbetaald, er staat nog 20 miljard uit. Dat bedrag moet vanaf oktober worden terugbetaald, gespreid over vijf jaar.
Maar als het aflossen in het najaar begint, zal een kwart tot een derde van de ondernemingen die nog een belastingschuld hebben uitstaan dit niet kunnen aflossen, verwacht het kabinet. Staatssecretaris Marnix van Rij (Fiscaliteit, CDA) gaat daardoor uit van een tegenvaller van 6 miljard euro, zei hij donderdagavond tijdens een commissiedebat in de Tweede Kamer. En dat op een begroting die toch al veel tegenvallers te verduren kreeg.
Dat er nog een golf aan faillissementen zou komen, is niet onverwacht. De steunpakketten en belastingregelingen hielden ook bedrijven in leven die er al slecht voor stonden. Deze ‘zombiebedrijven’ maakten al vóór de pandemie begon te weinig winst om te kunnen overleven.
Dankzij de hulp van de overheid werd een faillissement voorkomen. Stopte die steun, dan zouden ze alsnog failliet gaan – en kon het kabinet de uitgestelde belastingen wel vergeten. Dit risico nam het kabinet op de koop toe. Het was crisis, grote aantallen bedrijven dreigden om te vallen, maatwerk zou te veel tijd kosten. Liever genereus en generiek dan te weinig en te laat.
Door die aanpak gingen nauwelijks bedrijven failliet, zelfs vergeleken met voorgaande jaren. In 2021 telde het Centraal Bureau voor de Statistiek het laagste aantal faillissementen in dertig jaar. Nu de steunpakketten wegvallen, vallen veel van die bedrijven alsnog om. 2022 wordt een inhaaljaar, ook voor faillissementen.
Toch valt de omvang van het probleem veel groter uit dan verwacht. De tegenvaller van 6 miljard waarop het kabinet nu rekent, is fors meer dan tot nu toe werd voorgespiegeld: eind vorig jaar hield het kabinet nog rekening met 1,5 miljard euro aan misgelopen belastinginkomsten.
Of moet het kabinet opnieuw genadig zijn? Tweede Kamerleden vroegen donderdag om mild en coulant te zijn. Maar hoe? VVD-Kamerlid Thierry Aartsen pleitte er donderdag in het debat voor om bedrijven geen vijf, maar tien jaar de tijd te geven om hun belastingachterstand af te lossen. Vorig jaar opperde oud-minister Jeroen Dijsselbloem al eens op grote schaal belastingschulden kwijt te schelden. Ook werkgeversorganisatie VNO-NCW wil een langere terugbetalingstermijn en een ‘hardheidsclausule’ om ondernemers tegemoet te komen.
Mildheid is oké, redeneert de rest van de coalitie, maar kwijtschelding of een afbetaaltermijn van tien jaar is te veel van het goede. De gemiddelde horecazaak heeft slechts een levensduur van zeven jaar, memoreerde D66-Kamerlid Romke de Jong in het debat. Dat past bij de houding waarmee het kabinet-Rutte III eerder aankondigde de steunpakketten af te bouwen. Hoe langer de pakketten bleven bestaan, hoe meer ze de economie zouden verstoren. Daarin gaan sommige bedrijven nu eenmaal failliet.
Ook De Nederlandsche Bank zal het hiermee eens zijn. DNB pleitte al vroeg voor het afbouwen van de steun en deed eerder dit jaar ook onderzoek naar het belastinguitstel. Dat onderzoek concludeerde dat wel heel veel geld belandde bij bedrijven in sectoren die relatief licht door de coronacrisis getroffen werden, zoals interieurbouwers en groothandels in bouwmaterialen.
„Zorgwekkend is dat juist zij relatief vaak een belastingschuld hebben die in problematische verhouding staat tot hun historische winstgevendheid’’, aldus DNB. Oftewel: de grootste betalingsrisico’s zitten bij bedrijven die al vóór corona in de problemen zaten.