N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Interview
Filmfestival Cannes De genrefilm bloeit en thema’s als armoede en migratie blijven belangrijk; dat is de balans van de 75ste editie van Cannes.
Leestijd 3 minuten
Het filmfestival van Cannes ging voor de 75ste editie een samenwerking aan met streamingsite Tiktok als ‘officiële partner’ in de hoop ook bij jonge generaties in trek komen. Dat leidde prompt tot een relletje met regisseur Rithy Panh. Hij was aangetrokken om een prijs uit te delen in een wedstrijd voor tiktokfilmpjes, maar legde zijn functie neer vanwege inmenging van de kant van het bedrijf.
De samenwerking met Tiktok had toch al iets gezochts. Cannes blijft een festival van gekoesterde tradities. Tot die tradities behoort onder festivalbezoekers ook: mopperen over het niveau van de films. Vroeger was alles zoveel beter. Bij de afgelopen editie was dat toch iets meer dan een ritueel. Cannes kan terugblikken op een behoorlijke, maar zeker geen legendarische editie.
Dat heeft vermoedelijk veel te maken met de coronacrisis, die de filmindustrie de afgelopen jaren in grote onzekerheid heeft gestort. Dure, ambitieuze en grootschalige filmprojecten kregen daardoor minder snel het groene licht. Meer op safe spelen lijkt het devies te zijn geweest van zowel filmmakers, als producenten en geldschieters. De films zijn kleiner, veiliger en behoudender.
Dat Cannes überhaupt kon plaatsvinden in een vlekkeloos verlopen ‘fysieke’ editie is een signaal dat er licht aan het einde van de tunnel komt. Voorafgaand aan elke vertoning klonk het dringende advies om mondkapjes op te houden in de zaal. Dat advies werd massaal genegeerd. Vooral bij festivalgangers uit Noord-Amerika, waar de Covidcijfers oplopen, leidde dat tot nervositeit.
Een andere conclusie die zich in Cannes opdringt: let op Noord-Afrika en het Midden-Oosten. Een opmerkelijk groot aantal films speelde zich af in die regio, al dan niet gemaakt door regisseurs die zich inmiddels hebben gevestigd in landen in West-Europa. Zulke regisseurs gingen gevoelige thema’s niet uit de weg. Boy from Heaven van Tarik Saleh – afkomstig uit Egypte, woonachtig in Zweden – gaat over corruptie en machtsmisbruik in de beroemde Al-Azhar-universiteit in Cairo. Kerk en staat botsen heftig in een van de belangrijkste instituties voor islamitische geleerdheid, als er een nieuwe groot-imam moet worden gekozen.
Holy Spider van de Zweeds-Iraanse filmmaker Ali Abbasi is een op feiten gebaseerde film over een door religieuze wanen bezeten seriemoordenaar, die prostituees vermoordt in de heilige stad Mashad. Nadat de moordenaar is gepakt, groeit hij voor sommigen uit tot een volksheld. Abbasi laat in zijn film nogal wat expliciete, plastische details zien; te veel voor sommige festivalgangers. Maar Holy Spider is toch een originele, spannende en originele film.
Boy from Heaven en Holy Spider zijn opgebouwd volgens de wetten van de thriller. Als deze editie van Cannes iets liet zien, is dat de voltooide emancipatie van de genrefilm. Lang waren genrefilms het ondergeschoven kindje op filmfestivals naast al de prestigieuze auteursfilms. Daar is nauwelijks nog sprake van. Originele en vooral persoonlijke genrefilms stonden volop in de schijnwerpers. De auteursfilm en de genrefilm zijn naar elkaar toegegroeid.
Dat gold altijd al voor David Cronenberg, die na acht jaar zonder nieuwe film naar Cannes kwam met Crimes of the Future. In Cronenbergs bizarre toekomstvisioen slaat de evolutie op hol. Het menselijk lichaam maakt in razend tempo nieuwe, onbekende organen aan. Kunstenaar Saul Tenser (Viggo Mortensen) heeft van zijn veranderende lichaam zijn beroep gemaakt. In erotische performances (‘Chirurgie is de nieuwe seks’) laat hij nieuwe organen verwijderen door traumachirurg Caprice (Léa Seydoux). Cronenberg gebruikt dat fantastische uitgangspunt om te reflecteren op zijn eigen werk als kunstenaar in een intrigerende film.
Een van mooist gemaakte films die in Cannes te zien was, is een rechttoe rechtaan genrefilm. In Decision to Leave laat de Zuid-Koreaanse meester-stilist Park Chan-wook de extremiteiten van zijn eerdere films achterwege. Zijn nieuwe film is deels een politiefilm, deels een romantisch drama. Hae-jun is een rechercheur die lijdt aan slapeloosheid en geobsedeerd is door zijn werk. Hij valt voor weduwe Seo-rae, die mogelijk haar echtgenoot heeft omgebracht. Na een verwarrende start vindt de film een aangenaam en weemoedig ritme. Met het ene perfect uitgedachte shot na het andere was dit visueel de indrukwekkendste film in Cannes.
Ook klassieke, sociaal-geëngageerde auteursfilms ontbraken niet op het festival. Migratie, populisme en xenofobie blijven belangrijke thema’s. De gelauwerde broers Jean-Pierre en Luc Dardenne doen in Tori et Lokita, over het droeve lot van twee asielzoekers uit Nigeria, weliswaar niets nieuws, maar de film is zeker niet de slechtste die de broers de laatste jaren hebben afgeleverd.
R.M.N. van de Roemeense regisseur Cristian Mungiu laat een explosie van xenofobie zien in een dorp in Transsylvanië, als in een broodfabriek twee arbeiders uit Sri Lanka komen te werken. Dat de inwoners van Transsylvanië vaak zélf tot de Hongaarse minderheid in Roemenië behoren staat hun afkeer van andere minderheden niet in de weg.
De Japanse meester-filmmaker Hirokazu Kore-eda ging naar Zuid-Korea voor zijn nieuwe film Broker, die gaat over een groep tamelijk stumperige criminelen, die zich schuldig maken aan handel in te vondeling gelegde baby’s; een humanistische, wijze en warme film.
Dat is het soort maatschappelijk betrokken auteursfilms waarin Cannes van oudsher uitblinkt; zowel de Dardennes als Mungiu en Kore-eda wonnen bij eerdere edities al een keer de Gouden Palm. De opbloei van genrefilms in Cannes, die natuurlijk evenzeer persoonlijk en geëngageerd kunnen zijn, is verrassender.