Door Sanne Oving
De jeugdzorg is het eens over een nieuw principeakkoord om de werkdruk voor jeugdbeschermers te verlagen. Een "mooie stap in de goede richting", zeggen die, maar de vlag hangt nog niet uit. "De problemen in de jeugdzorg gaan over meer dan werkdruk en wachtlijsten."
In het woensdag bereikte akkoord staat onder meer dat jeugdbeschermers stapsgewijs minder gezinnen en jongeren gaan begeleiden. Ze hebben nu vaak nog veel te veel mensen onder hun hoede. Daarnaast wordt de administratieve druk verminderd door onder anderen juristen en administratieve medewerkers aan te nemen.
"Een stap in de goede richting", zeggen FNV Jeugdzorg en Jeugdzorg Nederland. Maar er is ook kritiek.
Want wie een rekensom maakt, concludeert al snel dat mensen langer moeten wachten tot ze aan de beurt zijn als jeugdbeschermers minder mensen helpen. En die groeiende wachtlijsten kunnen schadelijk zijn voor kinderen, omdat hun problemen hierdoor erger kunnen worden, zegt Stichting Het Vergeten Kind.
Wat doen jeugdbeschermers?
'Het is kiezen tussen twee kwaden'
Wouter van der Galiën van Jeugdzorg Nederland erkent dat de wachtlijsten in de jeugdbescherming langer kunnen worden. Maar volgens hem moet de stapsgewijze afbouw dit zoveel mogelijk voorkomen. "Daardoor hebben de jeugdbeschermingsorganisaties de tijd om onder andere nieuwe medewerkers in te werken."
Dat wordt in de huidige, krappe arbeidsmarkt een uitdaging. "Daarom moeten we kijken naar hoe we de werkdruk op andere manieren kunnen verlagen. Bijvoorbeeld door het verminderen van administratie, en het inschakelen van bijvoorbeeld juristen en gedragswetenschappers om de jeugdbeschermers te ondersteunen", zegt Van der Galiën.
Volgens hem is het "kiezen tussen twee kwaden". "We zitten gewoon echt in een vervelende situatie, maar je moet wat om verandering teweeg te brengen. We kunnen niet op deze manier doorgaan met het overvragen van werknemers, dan branden zij op. Dat is ook niet goed voor de kinderen."
Het geleidelijke afbouwen neemt niet weg dat het "ontzettend belangrijk" wordt om voldoende jeugdbeschermers op te leiden en aan te trekken, zegt Mariëlle Bruning, hoogleraar jeugdrecht aan de Universiteit Leiden. "Dat wordt makkelijker met minder werkdruk, maar dat heeft tijd nodig. Ik verwacht niet dat de wachtlijsten torenhoog worden, maar er zijn nu al wachtlijsten en die zijn voorlopig niet verholpen. Misschien worden dat er wel een beetje meer."
Probleem is groter dan alleen werkdruk
Ook jeugdorganisaties zijn in principe blij met het akkoord, omdat jeugdbeschermers meer tijd en aandacht krijgen voor de kinderen. Tegelijkertijd wijzen Stichting Het Vergeten Kind en het Nederlands Jeugdinstituut (NJi) op de grote problemen in de sector. Die gaan "over meer dan werkdruk en wachtlijsten", zegt het NJi.
Het vorige maand verschenen rapport van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) en de Inspectie Justitie en Veiligheid (IJenV) stipte die problemen ook aan. Daarbij gaat het onder meer om problemen rondom uithuisplaatsing, het vinden van de juiste hulp en het niet uitvoeren van rechterlijke beslissingen.
"Het is belangrijk dat jeugdbeschermers meer tijd voor de gezinnen krijgen. Maar een echte oplossing voor de jeugdbescherming en kinderen die jeugdbescherming nodig hebben, blijft nog uit", stelt het NJi. Volgens Stichting Het Vergeten Kind is het "nog maar de vraag of kinderen en gezinnen zich door deze maatregel echt beter gehoord en gezien voelen."
Partijen worden het maar niet eens over hervormingen
Volgens Bruning is het akkoord "een noodzakelijke stap in de verbetering van jeugdbescherming". Maar ook zij wijst erop dat vervolgstappen nodig zijn. "Dit is niet de oplossing voor een stelsel dat niet functioneert."
Als de overheid zich met gezinnen bemoeit door hen gedwongen hulp op te leggen, moet dat goed gebeuren, vindt Bruning. Daarvoor is het nodig om jeugdbeschermers te hebben die voldoende tijd hebben om jeugdhulpaanbod in te zetten. Maar een ander probleem is dat die jeugdhulp er niet altijd is. "Daar is een belangrijke reparatie nodig."
Voor de oplossing daarvoor wijzen veel partijen naar de Hervormingsagenda Jeugd. De inmiddels hoognodige hervormingen in de jeugdzorg hadden vorig jaar al klaar moeten zijn, maar de betrokken partijen worden het maar niet eens over met name de financiering. "Kinderen en gezinnen zijn daar de dupe van", zegt het NJi.