"Emotie", is de afgemeten eerste reactie van mediapsycholoog Mischa Coster tegen NU.nl. Die emotie kent twee kanten: medeleven of leedvermaak, legt hij uit. "Mensen identificeren zich met iemand en voelen met ze mee, of winden zich juist op over hoe belachelijk hun gedrag is als ze zichzelf er niet in terugvinden."
Soms gaat dat vermaak nog verder. Onderzoek van de Universiteit Twente wijst namelijk uit dat we ook naar reality-tv kijken om onszelf superieur te wanen ten opzichte van de deelnemers. En ook dat is voor veel mensen een lekker gevoel.
Een goede programmamaker speelt daarop in, meent Coster. Want als een programma veel emotie oproept, stijgen de kijkcijfers. "Zonder emotie wordt The Real Housewives een informatief programma over hoe het is om huisvrouw te zijn. En dat weten de meeste mensen wel."
Deelnemers worden dan ook volop gescreend. Kunnen mensen zich met hen identificeren, of zijn het juist excentriekelingen? En hoe waarschijnlijk is het dat ze een conflict met de rest van de cast veroorzaken? Deze kenmerken vergroten de kans dat iemand zich bij de cast mag voegen. Coster: "Want zo weet de redactie vooraf al dat er bijvoorbeeld slaande ruzie kan ontstaan."
Het lijkt wel: hoe meer leed, hoe meer de kijkers ervan smullen. "Als dat zo is, dan betekent dat mensen het meest genieten van een oorlogsdocumentaire", zegt televisiewetenschapper Maarten Reesink. "De gebeurtenissen in realitytelevisie hoeven niet verschrikkelijk te zijn, maar de kijker moet zich wel kunnen identificeren en inleven."
Bij programma's waarin BN'ers te zien zijn, zoals Barbie, is dat volgens Reesink net even wat makkelijker. "Die mensen kennen we al, of we hebben in elk geval het idee dat we hen kennen, dus daar kunnen we ons beter mee identificeren. Hun leed lijkt daardoor groter."
Nog een reden waarom mensen zo graag naar realityseries kijken is volgens Reesink dat het "goed roddelmateriaal biedt", omdat de gebeurtenissen in de series uitstekende gespreksonderwerpen vormen die je kunt bespreken met vrienden en collega's.
"Want degene waar het over gaat, zal het toch nooit te horen krijgen." Dat is volgens Reesink niet per se negatief. "Het gaat hier om een vorm van voyeurisme, wat een afstand impliceert van het personage. Maar aan de andere kant leef je ook met de hoofdpersonen mee."
In het ene programma komt dat "meeleefaspect" meer aan bod - zoals in Expeditie Robinson - het andere programma neigt meer naar de voyeurkant. Reesink noemt Temptation Island, maar ook Oh Oh Cherso hierbij als goede voorbeelden. "Vooral programma's waarin 'rare mensen' zitten die dingen doen waarvan mensen denken: dat zou ik zelf nooit doen."
Heb je dit artikel gevonden via Net Binnen? Je kunt stukken als deze elke dag via het knopje NUjij onderin je app vinden!
