‘Steefs O. Show’ laat zien: humor en opera kunnen heerlijk melig samengaan

Recensie Muziek

Het openingsweekend van het O. Festival (tot vorig jaar de Operadagen Rotterdam geheten) sleept je al de hele stad door voor toegankelijke en niche-voorstellingen op allerlei locaties.

Er zaten hoogtepunten en tegenvallers bij, waarbij Portretten in Concert van ex-Club Gewalt-lid Annelinde Bruijs in de laatste categorie valt.

De premissen zijn ruimhartig goedbedoeld. Bruijs interviewde bewoners uit haar eigen Rotterdamse Tarwewijk, een multiculturele achterstandsbuurt. De communicatiebrug: het hebben van een hond. Bruijs haalde andere hondenbezitters over om zich door haar te laten interviewen voor een camera: in eerste instantie over de hond, maar via dat onderwerp ook over diepere thema’s. In een gymzaaltje in de Tarwewijk mag het O. Festival-publiek komen kijken naar een filmcollage van die geïnterviewden; duidelijk mensen die normaal niet op televisie komen behalve om ze als volks of laagopgeleid te stereotyperen. Geweldig dat zij nu aan het woord komen. Ware het niet dat Bruijs ervoor koos om hun woorden real time mee te spreekzingen, inclusief versprekingen, horten en stoten, met een onbedoeld ridiculiserend effect. Daar beten de goede bedoelingen zichzelf in de staart, want hoe ontroerend sommige antwoorden ook waren, wat communiceer je als je als interviewer met een microfoon zelf voor het beeld van je geïnterviewde staat en hun antwoorden van jezelf maakt? Dat de achterstandswijkbewoners alsnog niet voor zichzelf mogen praten. Je moest ontzettend je best doen om de geïnterviewden te kunnen verstaan. Soms was de stem van de geïnterviewde zelfs weggeknipt en was het Bruijs die voor ze sprak.

Je ziet het vaker: festivals en gezelschappen die ‘de wijk’ in gaan. Goed, maar wrang als er niet daadwerkelijk wijkbewoners zelf komen kijken. Ook bij Portretten in Concert leken ze niet in hun eigen zaal te zitten. Niet gek, want O. leek onzichtbaar. Er stond nog geen festivalbanner naast de deur. Het enige wat de bewoners moet zijn opgevallen waren de brave paartjes hoogopgeleide witte oudere mensen die ineens toeristisch door hun straten OV-fietsten, als op een achterstandswijkuitje. Met z’n allen wachtten we op een schoolpleintje, waardoor een vader met zijn twee kinderen minder balletjetrapruimte had.

Leuker zijn gelukkig veel andere locaties, van een bos op het Eiland Van Brienenoord tot WORM Central Station, een zaaltje gemaakt van oud vliegtuiginterieur.

Het memorabele hoogtepunt: Steefs O. Show, de carte blanche die theatermaker Steef de Jong kreeg. Hij maakte een operette-revue-potpourri in onvolprezen De Jong-stijl: uiterst serieus genomen klucht, met grootse karikaturale decors van geverfd karton en voorhangkostuums, elke tekst toegankelijk in het Nederlands en zonder vierde wand. Zijn medespelers Valentina Tóth, Dook van Dijck en Job Greuter zongen en acteerden knap en komisch, met de schijn van een improvisatie, maar stiekem tot in de puntjes in elkaar geregisseerd.

Lees ook dit interview met Steef de Jong: ‘Ik snap niet dat er mensen zijn die niet alles over Sisi willen weten.’

Samen karikaturiseerden ze Strauss jr.’s operette Die Fledermaus, met welkome gastoptredens van Alex Klaasen en Brigitte Kaandorp (die laatste zong als Prins Orlofsky onder luid gejuich nog even hoe ‘zwaar zijn leven’ was). Dat alles gebeurde in de typische schoolmusicaldecors die De Jong tot kunst heeft verheven: grote en kleine platte kleurrijk geverfde kartonnen platen die van plakband aan elkaar hangen, maar op elke (on)denkbare manier uit blijken te kunnen klappen. Uit zo’n kartonnen achterwand klapte zelfs een compleet ‘Fledermaus Haus’. Zelfs de decorstukken die maar een paar minuten op het podium stonden, waren ingenieuze bouwsels waar uren werk in moet hebben gezeten.

Dat in combinatie met hits uit andere opera’s en operettes (piek: Job Greuter die ‘Heimelijk rolt een zilte traan’ zingt, Louis van Beeks vertaling van ‘Una furtiva lagrima’, zichzelf solo begeleidend op cello) maakte een gezellige, melige feelgoodvoorstelling waarbij je vanzelf meezong. Het is eeuwig zonde dat Steefs O. Show het land niet doorreist.

Lees ook het interview met Renske Vrolijk: ‘Pas toen ik het stuk af had en de partituur doornam dacht ik: jemig de pemig, dit is heftig’