Rusland is vanaf vandaag een maand lang voorzitter van de VN-Veiligheidsraad. De raad, opgericht om de internationale vrede en veiligheid te handhaven, wordt nu geleid door een land waarvan de president door het Internationale Strafhof is aangeklaagd vanwege oorlogsmisdaden.
"Een slechte 1 aprilgrap", twitterde de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken eerder deze week. Ook andere Oekraïense politici reageerden scherp. "Niet alleen een schande, maar ook een flagrante schending van de regels waarop de internationale betrekkingen zijn gebaseerd", schrijft Andriy Yermak, stafchef van president Zelensky. Een andere adviseur spreekt van de "verkrachting van het internationaal recht".
De Verenigde Staten riepen Rusland deze week op zich tijdens het voorzitterschap "professioneel te gedragen", maar zeiden ook dat er geen juridische middelen zijn om het land voor de functie te passeren. Het Kremlin liet gisteren weten dat Rusland van plan is volledig gebruik te maken van de rechten die de voorzitter van de Veiligheidsraad heeft. De VS waarschuwt dat Rusland de positie zal misbruiken om "desinformatie te verspreiden om het handelen van Rusland in Oekraïne te rechtvaardigen".
Verder bleef het vrijwel stil rondom de wisseling van het voorzitterschap van de V-raad.
Oekraïne niet naar de Veiligheidsraad
Oekraïne is geen lid van de VN-Veiligheidsraad, maar werd het afgelopen jaar vaak uitgenodigd bij vergaderingen die over de oorlog in het land gingen. De VN-ambassadeur van Oekraïne heeft laten weten deze maand niet naar de Veiligheidsraad te komen, tenzij er sprake is van "cruciaal nationaal veiligheidsbelang".
De voorzitter van de V-Raad kan niet de agenda bepalen, maar wel zelf vergaderingen beleggen. Rusland heeft er drie aangekondigd voor de komende maand. De eerste vergadering gaat over "risico's die voortvloeien uit de schending van de overeenkomsten inzake de uitvoer van wapens en militaire uitrusting". De verwachting is dat Rusland deze gelegenheid zal gebruiken om uit te halen naar de VS over de wapenleveranties aan Oekraïne.
De laatste keer dat Rusland de voorzittersrol vervulde, was in februari 2022. Terwijl in New York een spoedoverleg werd gehouden over de spanningen aan de grens met Oekraïne kondigde de Russische president Poetin vanuit Moskou een 'speciale militaire operatie' aan. Kort daarna klonken de eerste explosies in de Oekraïense hoofdstad Kyiv.
Toen president Poetin de 'militaire operatie' aankondigde, vroeg de Oekraïense VN-ambassadeur aan de Russische voorzitter van de Veiligheidsraad om zijn taken op te geven en het Kremlin te vragen de oorlog te stoppen:
In de geschiedenis van de Veiligheidsraad is het een aantal keer gebeurd dat landen vrijwillig afzagen van het voorzitterschap. Zo stonden de VS, China, Libanon en het Verenigd Koninkrijk hun positie allemaal een keer af in de afgelopen decennia. Dat gebeurde vooral als er die maand vergaderd werd over een kwestie die hen direct aanging.
