RIVM: Op grote schaal vaccineren tegen apenpokken is nu niet aan de orde

Het virus is niet nieuw en kwam lange tijd alleen voor bij knaagdieren in West- en Midden-Afrika. Bekend is dat het virus kan overspringen van dier op mens, en dat mensen er meestal niet ernstig ziek van worden. Nu het virus zich sinds een paar weken ook in Europa laat zien, lijkt het zich anders te gedragen. Hoe dat kan, is volgens het RIVM nog onduidelijk.

Wel is bekend dat het apenpokkenvirus veel weg heeft van het virus dat pokken veroorzaakt. Die huidziekte komt vrijwel niet meer voor in de wereld, doordat daar succesvol tegen werd gevaccineerd. De pokkenvaccinatie was tot de jaren zeventig onderdeel van het Rijksvaccinatieprogramma. Na het verdwijnen van de pokken werd het vaccineren ertegen gestaakt.

Er is ook een vaccin beschikbaar dat tegen de apenpokken kan worden ingezet. Dat wordt nu alleen aangeboden aan mensen die een hoog risico op besmetting lopen. Mensen kunnen het vaccin niet zelf aanvragen bij hun huisarts of de GGD. "Het is nu niet aan de orde dat het vaccin op grotere schaal wordt ingezet. Het is belangrijker om eerst meer te weten te komen over het virus en waarom het zich anders gedraagt", zegt een RIVM-woordvoerder.

Het is niet de eerste keer dat het virus zich in Europa laat zien. De afgelopen jaren gebeurde dat incidenteel in andere Europese landen, maar nog niet eerder in Nederland. Al die keren was de besmetting te herleiden tot een bezoek aan West-Afrika.

Volgens het RIVM raakte een enkele keer ook een familielid besmet, maar leidde dat niet tot een verdere verspreiding van het virus. Iemand is besmettelijk zodra er zichtbare verschijnselen als blaasjes en korstjes te zien zijn. De blaasjes kunnen ook voorkomen op minder zichtbare plekken, zoals in de mond.

Sommige mensen hebben griepachtige klachten voordat de blaasjes verschijnen. Op dit moment worden mensen met deze symptomen als besmettelijk aangemerkt. Als je de apenpokken eenmaal hebt gehad of ertegen gevaccineerd bent, kun je de ziekte meestal niet nog een keer krijgen. Wel is het mogelijk dat er door huid-op-huidcontact opnieuw blaasjes verschijnen. Ook kunnen de blaasjes littekens veroorzaken.

Het virus verspreidt zich niet alleen via seksueel contact, maar ook door ander huidcontact. "Virusdeeltjes die bijvoorbeeld in de blaasjes zitten, kunnen dan in aanraking komen met de slijmvliezen of met onopgemerkte kleine scheurtjes in je huid", aldus de RIVM-woordvoerder.

"Het is geen soa, maar doordat je tijdens seks veel huid-op-huidcontact hebt, kan het virus zich makkelijker verspreiden."

De RIVM-woordvoerder laat weten dat apenpokken in het belang van de volksgezondheid als A-ziekte is aangemerkt. "De komende weken zal aan de hand van de actuele situatie nauw worden bekeken of instandhouding van deze maatregel noodzakelijk is. We kennen de apenpokken al tientallen jaren, maar de huidige internationale doorbraak is atypisch."

"Het is daarom belangrijk om nieuwe gevallen zo vroeg mogelijk op te sporen, verdachte gevallen te kunnen isoleren en maatregelen te nemen bij contacten, denk aan monitoring en quarantaine. Hiermee kan verdere verspreiding voorkomen worden."

Na contact met een apenpokkenpatiënt kan het 5 tot 21 dagen duren voordat iemand symptomen ontwikkelt. De GGD vraagt mensen die contact hebben gehad met iemand die positief testte op het virus om tot drie weken in quarantaine te gaan. Het RIVM wil benadrukken dat het om een voorzorgsmaatregel gaat.