Rob Meesen is een van de belezenste ondernemers in Limburg. De mede-eigenaar van TopChange leest jaarlijks tussen de 250 en 300 boeken. Wekelijks beschrijft hij voor WijLimburg een ondernemersboek. Vandaag: ‘Wij, robots’ (Lode Lauwaert, 2021).
„De verdorven algoritmes van een verprutst menselijk brein zijn niet te genezen met de zuivere logica van kunstmatige intelligentie.” (Marcel Bullinga, Iedereen aan de robot!)
Ik heb in mijn bibliotheek een omvangrijke sectie boeken over robots en kunstmatige intelligentie. Het bevat een brede diversiteit aan perspectieven tussen goed en kwaad. Van wetenschappers, journalisten, technologie-ondernemers, sciencefictiongrootheden, futurologen, romanschrijvers en historici. Lode Lauwaert voegt daar met Wij, robots zijn perspectief als filosoof aan toe. De auteur doceert techniekfilosofie aan de Katholieke Universiteit Leuven. Zijn onderzoek en onderwijs focussen op technologie vanuit ethiek, cultuurfilosofie en wijsgerige antropologie. Lauwaert schrijft in de traditie van Isaac Asimov. Hij voorspelt niet het onvermijdelijke, maar wijst op het mogelijke en het denkbare. Lauwaerts gedachtenexperiment biedt diepe inzichten voor zelfreflectie op mijn overtuigingen als robotimist en futuroloog.
Niet neutraal
Historicus Melvin Kranzberg was van mening dat alle geschiedenis relevant is, maar de geschiedenis van de technologie het relevantst. Technologie is volgens hem een zeer menselijke activiteit en dat geldt ook voor de geschiedenis van technologie. Kranzberg kwam door analyse van die geschiedenis tot de conclusie dat technologie niet goed en niet slecht was. Maar zeker ook niet neutraal. Lode Lauwaert komt via het filosofisch perspectief in hoofdstuk 1 van Wij, robots tot dezelfde conclusie. Door de zes hoofdzonden van kunstmatige intelligentie als een volleerd chirurg te ontleden, komt hij in hoofdstuk 2 tot de conclusie dat je niet kunt zeggen dat deze technologie disruptief is. Het derde hoofdstuk is wellicht het meest ingewikkelde deel uit het boek. Door zijn gedegen argumentatie en praktische voorbeelden maakt de Leuvense filosoof echter ook zijn filosofische zoektocht naar het determinerende karakter van technologie zeer toegankelijk.
Robot-eed van Hippocrates
Wij, robots gaat over technologie. Over slimme en domme kunstmatige dingen die wij maken. Over het al dan niet neutrale, disruptieve en determinerende karakter van technologie. In zijn beschouwingen neemt Lauwaert ook het denken van technologieoptimisten uit mijn boekencollectie mee. Zoals De wil van technologie van Kevin Kelly (hoofdredacteur van Wired) en Digitalis van Thierry Geerts (directeur Google België en Luxemburg).
Het essay De vraag naar de techniek van de Duitse filosoof Martin Heidegger kende ik echter niet. Het is een gewaagde keuze van Lauwaert, omdat Heidegger een sympathisant van het naziregime was. En dat ligt nog steeds gevoelig. Maar zijn redenering om Heidegger wél een plek te geven in het filosofisch perspectief op technologie is steekhoudend. Tijdens het lezen van Wij, robots verbonden de neuronen in mijn hoofd Lauwaerts filosofie voortdurend aan het denken van Marcel Bullinga in zijn laatste boek Iedereen aan de robot! In het hoofdstuk ethiek legt de in 2019 overleden futuroloog zijn robot-eed van Hippocrates af, geformuleerd vanuit het perspectief van robots en artificial intelligence (AI). Ik ben benieuwd of Lode Lauwaert dat ook een goede gedachte vindt voor ingenieurs en programmeurs. Technologie is immers niet neutraal. Technologie weerspiegelt de smaak van de makers en de aard van de data waarmee de algoritmes gevoed zijn. Dit kan zowel goedaardig als kwaadaardig uitwerken.
Kompas
Wij, robots is een van de vijftien non-fictie titels die genomineerd zijn voor de Prijs voor het Belangrijkste Boek van het Jaar. Volgens de organisatie is het Belangrijkste Boek een boek dat je nu moet lezen om deze tijd te begrijpen: het is relevant, invloedrijk en biedt een nieuw perspectief. Het brengt een maatschappelijke discussie op gang, legt een ontwikkeling bloot of brengt iets nieuws aan het licht. Het is niet alleen gebaseerd op diepgaand onderzoek, maar ook nog eens uitstekend geschreven: meeslepend en origineel. Wij, robots voldoet inderdaad aan die beschrijving. Het levert een essentiële bijdrage aan een gevalideerd paradigma over technologie en AI. Dit kan voor iedere ondernemer een concurrentievoordeel opleveren. Het is een economisch en ethisch kompas voor de vierde industriële revolutie. Ben jij een techniekoptimist of techniekpessimist? Zit jij in het kamp van de technofielen of technofobe alarmisten? Welke diepgewortelde overtuigingen liggen er ten grondslag aan jouw positie in het debat over robots en AI? En hoe bepalen die jouw strategie en investeringsplannen in de vierde industriële revolutie? Start de zoektocht!
